PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

Immanuel Kant (1724-1804) đưa ra quan điểm khác về nghĩa vụ và quyền -
một trong những quan điểm triết học mạnh mẽ và có ảnh hưởng nhất từng
được đưa ra. Quan điểm này không phụ thuộc vào ý tưởng chúng ta sở hữu
chính mình, hay cho rằng cuộc sống và tự do của chúng ta là món quà từ
Thượng đế. Ông coi chúng ta là những thực thể có lý trí, có phẩm giá và
xứng đáng được tôn trọng.
Kant sinh năm 1724 tại thành phố Kӧnigsberg (Đông Phổ), và chết ở đó, thọ
gần tám mươi tuổi, ông xuất thân trong một gia đình trung lưu. Cha là nhà
sản xuất yên cương, và cha mẹ ông là những người Pietist[17] - một giáo phái
Tin lành nhấn mạnh đến cuộc sống tôn giáo bên trong và phải làm việc tốt.
Ông học tại Đại học Kӧnigsberg từ khi 16 tuổi và học rất giỏi. Trong khoảng
thời gian đó, ông làm gia sư, và sau đó khi 31 tuổi, ông có công việc mang
tính học thuật đầu tiên là giảng viên không có lương, ông được trả tiền dựa
trên số lượng sinh viên hiện diện trong lớp của mình, ông là một giảng viên
chăm chỉ và được sinh viên yêu thích, giảng khoảng hai mươi buổi một tuần
với nhiều chủ đề, bao gồm siêu hình, logic, đạo đức, pháp luật, địa lý, và
nhân chủng học.
Năm 1781, khi 57 tuổi, ông xuất bản cuốn sách để đời đầu tiên của mình,
Phê bình lý tính thuần túy (The Critique of Pure Reason), trong đó thách
thức học thuyết chủ nghĩa kinh nghiệm về nhận thức[18] gắn với David
Hume và John Locke. Bốn năm sau, ông xuất bản Nền tảng siêu hình đạo
đức (Groundwork for the Metaphysics of Morals), tác phẩm đầu tiên trong
loạt sách về triết học đạo đức của ông. Năm năm sau khi Jeremy Bentham
xuất bản Nguyên tắc của đạo đức và pháp luật (Principles of Morals and
Legislation, 1780), quyển Nền tảng của Kant châm ngòi cho một chiến dịch
phê bình nặng nề chủ nghĩa vị lợi. Quyển sách nhấn mạnh đạo đức không
phải là sự tối đa hóa hạnh phúc hay bất kỳ mục tiêu nào khác mà là sự tôn
trọng con người như những mục đích tự thân.
Tác phẩm Nền tảng của Kant xuất hiện ngay sau Cách mạng Mỹ (1776) và
ngay trước Cách mạng Pháp (1789). Đồng điệu với sức ép về mặt tinh thần
và đạo đức của hai cuộc cách mạng này, tác phẩm cung cấp một nền tảng
vững chắc cho điều mà những nhà cách mạng thế kỷ 18 gọi là nhân quyền,
và đó là thứ mà chúng ta ở đầu thế kỷ 21 gọi là nhân quyền có tính phổ quát.
Triết học của Kant khó hiểu, nhưng đừng vì thế mà sợ. Nỗ lực để hiểu thật
đáng giá, vì điều thu được rất lớn. Tác phẩm này đưa ra một câu hỏi lớn:
Nguyên tắc tối thượng của đạo đức là gì? Và trong quá trình trả lời câu hỏi