PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

Mill cũng thừa nhận tuân theo truyền thống có thể giúp một người dễ sống
hơn và không gặp nguy hiểm. “Nhưng điểm khác biệt của anh ta với tư cách
một con người là gì?” Ông hỏi. “Không chỉ làm gì, mà cả cách anh làm cũng
quan trọng”.
Vì vậy, hành động và kết quả không phải là tất cả. Phải xét đến cả tính cách.
Đối với Mill, mong muốn cá nhân không quan trọng với những ý muốn nó
mang lại so với tính cách nó phản ánh. “Một người nào đó mà chính bản
thân không có ham muốn và xung lực là người không có tính cách, cũng
chẳng khác gì một động cơ hơi nước”.
Sự tán dương nhiệt thành của Mill với quyền cá nhân là điểm đặc biệt nhất
trong tác phẩm Bàn về tự do. Nhưng đó cũng là một loại dị giáo. Vì ủng hộ ý
tưởng đạo đức hơn là tính hữu ích - các ý tưởng về tính cách và sự hưng
thịnh của loài người - nó không thực sự được xây dựng trên nguyên tắc của
Bentham mà thực sự đối nghịch, bất chấp Mill tuyên bố điều ngược lại.
Hạnh phúc lớn hơn
Phản ứng của Mill với luận điểm thứ hai phản bác thuyết vị lợi - quy chuyển
tất cả các giá trị vào một thang đo duy nhất hóa ra cũng dựa trên ý tưởng đạo
đức, không lệ thuộc vào tính hữu ích. Trong tiểu luận Về thuyết vị lợi
(Utilitarianism, 1861), viết ngay sau khi xuất bản Bàn về tự do, ông đã cố
gắng chứng minh người theo thuyết vị lợi có thể phân biệt hạnh phúc nào có
giá trị hơn hạnh phúc nào.
Đối với Bentham, hạnh phúc là hạnh phúc và khổ đau là khổ đau. Cơ sở duy
nhất để đánh giá một trải nghiệm tốt hơn hay tệ hơn một trải nghiệm khác là
cường độ và thời gian hạnh phúc hay đau khổ nó tạo ra. Cái gọi là hạnh phúc
lớn hơn hoặc có ý nghĩa cao quý hơn là hạnh phúc tạo ra sự vui sướng mạnh
hơn và lâu dài hơn. Bentham công nhận không phân biệt được phẩm chất của
niềm vui. “Khối lượng của hạnh phúc bằng nhau” ông viết, “Chơi ghim
(push-pin, một trò chơi của trẻ con) cũng tốt như làm thơ”. Thuyết vị lợi của
Bentham hấp dẫn phần nào chính là nhờ tinh thần không phán xét này. Hãy
coi sở thích của người dân như chúng vốn thế mà không phán xét giá trị đạo
đức của sở thích đó. Tất cả sở thích đều được coi bình đẳng. Bentham nghĩ
thật quá tự phụ để đánh giá một hạnh phúc có bản chất tốt hơn một hạnh
phúc khác. Người thích Mozart, kẻ khác thích Madonna. Người thích ba lê,
kẻ khác thích chơi ném bóng. Người đọc sách triết học Plato, kẻ khác đọc tạp
chí khiêu dâm Penthouse. Bentham hỏi: Ai có thể nói hạnh phúc nào lớn