PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

đến một cuộc chiến đẫm máu khiến 19 đồng đội bỏ mạng, bản thân bị
thương nặng, và nhiệm vụ thất bại? Liệu ông có quyết định khác không?
Khi Luttrell nhìn lại, câu trả lời thật rõ ràng: ông nên giết hai người chăn
cừu. Với hậu quả thảm khốc sau đó, thật khó không đồng ý. Từ góc độ về số
lượng, sự lựa chọn của Luttrell tương tự trường hợp xe điện. Giết chết hai
người Afghanistan sẽ cứu mạng sống ba đồng đội và mười sáu binh sĩ khác
đã cố gắng giải cứu họ.
Nhưng tình huống này giống phiên bản câu chuyện xe điện nào? Liệu giết
người chăn cừu giống việc bẻ lái xe điện hơn hay giống việc đẩy ông béo từ
trên cầu xuống hơn? Việc trên thực tế Luttrell dự đoán được hiểm họa mà
vẫn không thể khiến mình hạ sát thường dân không mang vũ khí cho thấy
tình huống này giống phiên bản đẩy hơn.
Và trường hợp hạ sát người chăn cừu dường như có lý do mạnh hơn so với
trường hợp đẩy ông béo từ trên cầu xuống. Điều này có thể bởi vì chúng ta
nghi ngờ rằng - xét đến hậu quả - những người chăn cừu không phải là người
ngoài cuộc vô tội mà là cảm tình viên của Taliban. Xét câu chuyện tương tự
sau: Nếu chúng ta có lý do để tin rằng ông béo trên cầu chịu trách nhiệm làm
hỏng hệ thống phanh của xe điện với mục đích giết chết các công nhân trên
đường ray (hãy giả định rằng họ là kẻ thù của ông béo), lý lẽ đạo đức của
việc đẩy ông béo xuống đường ray sẽ có vẻ mạnh mẽ hơn. Chúng ta vẫn cần
biết thêm kẻ thù của ông béo là ai và tại sao ông ta muốn giết họ. Nếu chúng
ta biết được các công nhân trên đường ray là quân kháng chiến Pháp và ông
béo là một tên phát xít Đức tìm cách giết họ bằng cách làm hỏng phanh xe
điện, khi đó đẩy ông béo để cứu họ sẽ trở nên thuyết phục về mặt đạo đức.
Tất nhiên có thể những người chăn dê Afghanistan không có thiện cảm với
Taliban mà là người trung lập trong xung đột, hoặc thậm chí là kẻ thù của
Taliban, nhưng bị Taliban buộc phải tiết lộ sự hiện diện của binh lính Mỹ.
Giả sử Luttrell và đồng đội biết chắc chắn những người chăn cừu không gây
hại, nhưng sẽ bị Taliban tra tấn và để lộ vị trí của họ. Người Mỹ có thể hạ sát
nhóm người chăn dê để hoàn thành nhiệm vụ và bảo vệ bản thân mình.
Nhưng quyết định làm vậy sẽ gây nhiều đau khổ hơn (và về mặt đạo đức
cũng gây nhiều tranh cãi hơn) là nếu họ biết hai người chăn dê là gián điệp
Taliban.
Tình huống đạo đức khó xử
Rất ít người trong chúng ta phải đối mặt với sự lựa chọn khắc nghiệt như