PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

gì đến quan hệ của mình với người Do Thái đương đại”. MacIntyre thấy lập
trường này nông cạn về mặt đạo đức. Nó giả định một cách sai lầm rằng “có
thể tách rời cái tôi khỏi vai trò và trạng thái xã hội và lịch sử”.
Sự tương phản với quan điểm cái tôi kể chuyện thật rõ ràng. Câu chuyện đời
tôi luôn gắn với câu chuyện của cộng đồng đã cho tôi bản sắc. Tôi sinh ra
với một quá khứ; và cố gắng tách mình ra khỏi quá khứ đó theo kiểu cá nhân
chủ nghĩa chỉ làm biến dạng các quan hệ hiện tại của tôi.
Quan niệm con người kể chuyện của MacIntyre tương phản rõ ràng với quan
niệm con người tự nguyện - cái tôi tự do lựa chọn, không ràng buộc. Chúng
ta chọn cái nào giữa hai quan niệm này? Chúng ta có thể tự hỏi mình: quan
niệm nào nắm bắt được tốt hơn trải nghiệm suy ngẫm đạo đức, nhưng đó lại
là một câu hỏi khó về mặt lý thuyết. Một cách khác để đánh giá hai quan
điểm này là xem quan điểm nào cung cấp lý lẽ về trách nhiệm đạo đức và
chính trị thuyết phục hơn. Phải chăng chúng ta bị ràng buộc bởi một số quan
hệ đạo đức mà chúng ta không lựa chọn hay có nguồn gốc từ một khế ước xã
hội?
Nghĩa vụ vượt ra khỏi sự chấp thuận
Câu trả lời của Rawls là không. Theo khái niệm tự do, bổn phận chỉ có thể
phát sinh theo hai cách - là bổn phận tự nhiên khi chúng ta là con người và
nghĩa vụ tự nguyện khi chúng ta đồng ý. Bổn phận tự nhiên cố tính phổ quát.
Tất cả con người chúng ta đều có. Chúng bao gồm trách nhiệm đối xử với
con người với lòng tôn trọng, hành động công bằng, tránh sự tàn bạo. Vì
chúng phát sinh từ ý chí tự chủ (Kant) hoặc từ một khế ước xã hội giả thuyết
(Rawls), chúng không đòi hỏi hành động đồng ý. Không ai có thể nói tôi có
nghĩa vụ không giết bạn chỉ nếu tôi đã hứa với bạn không làm vậy.
Không giống bổn phận tự nhiên, nghĩa vụ tự nguyện có tính cụ thể, không có
tính phổ quát, và phát sinh từ sự đồng ý. Nếu tôi đồng ý sơn căn nhà của anh
(chẳng hạn để nhận lương hoặc để trả ơn), tôi có nghĩa vụ phải làm việc đó.
Nhưng tôi không có nghĩa vụ sơn căn nhà của tất cả mọi người. Theo quan
niệm chủ nghĩa tự do, chúng ta phải tôn trọng phẩm giá của tất cả mọi người,
nhưng không chỉ thế, chúng ta chỉ mắc nợ những gì chúng ta đồng ý ghi nợ.
Công lý chủ nghĩa tự do dân chủ đòi hỏi chúng ta tôn trọng quyền con người
(theo quy định của một khuôn khổ trung lập), chứ không yêu cầu chúng ta
lảm điều tốt vì họ. Chúng ta quan tâm đến lợi ích của người khác vì chúng ta
đồng ý làm việc đó.