PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

suy nghĩ. Đầu tiên gấu con nói với chính mình: “Tiếng ù đó có ý nghĩa nào
đó. Không thể có tiếng ù ù như thế, chỉ ù ù mà không có ý nghĩa gì. Nếu có
tiếng ù ù, hẳn phải có cái gì tạo ra tiếng ù ù, và lý do duy nhất mà mình biết
để tạo ra tiếng ù ù kiểu đó là ong”.
Sau đó, gấu con nghĩ ngợi hồi lâu, và nói: “Và lý do tồn tại duy nhất của một
chú ong là để làm ra mật ong”. Và sau đó cậu nghĩ tiếp: “Và lý do duy nhất
ong làm ra mật là để mình có thể chén”. Vì vậy gấu con bắt đầu leo lên cây.
Dòng tư duy rất thơ ngây của Pooh về con ong là ví dụ điển hình về suy nghĩ
kiểu mục đích luận. Khi trưởng thành, hầu hết chúng ta mất đi cách nhìn thế
giới tự nhiên như thế, một thế giới duyên dáng nhưng kỳ lạ. Và đã bác bỏ tư
duy mục đích luận trong khoa học, chúng ta cũng dần loại bỏ nó trong chính
trị và đạo đức. Nhưng thật không dễ dàng để bỏ qua lý lẽ mục đích luận
trong tư duy về các thiết chế xã hội và tập quán chính trị. Ngày nay, không
nhà khoa học nào đọc một cách nghiêm túc các tác phẩm của Aristotle về
sinh học, vật lý. Nhưng sinh viên chuyên ngành đạo đức và chính trị vẫn tiếp
tục đọc và suy ngẫm các triết lý của Aristotle về đạo đức và chính trị.
Telos của trường đại học là gì?
Cuộc tranh luận về chính sách chống kỳ thị có thể được xét lại theo lý lẽ của
Aristotle về cách phân phối sáo. Chúng ta bắt đầu bằng cách tìm kiếm tiêu
chuẩn phân phối công bằng: Ai có quyền được trúng tuyển? Trong việc giải
quyết vấn đề này, chúng ta thấy mình phải xác định (có thể không tường
minh) “mục đích, hoặc telos của trường đại học là gì?”
Thường trong nhiều trường hợp, telos không rõ ràng mà còn gây tranh cãi.
Một số người nói đại học có nhiệm vụ thúc đẩy thành tựu học thuật, và triển
vọng học thuật phải là tiêu chí tuyển sinh duy nhất. Những người khác nói
trường đại học tồn tại để phục vụ các mục đích dân sự, và rằng khả năng trở
thành nhà lãnh đạo trong một xã hội đa dạng chẳng hạn phải là một tiêu chí
xét tuyển. Phân loại các telos của trường đại học có vẻ là việc cần thiết khi
xác định tiêu chí tuyển sinh phù hợp. Điều này chỉ ra khía cạnh mục đích
luận của công lý trong tuyển sinh đại học.
Gắn với cuộc tranh luận về mục đích của trường đại học là một câu hỏi về
tôn vinh: trường đại học nên tôn vinh và khen thưởng những đức tính hay sở
trường nào một cách thích đáng? Những ai cho rằng trường đại học tồn tại
chỉ để tôn vinh và tưởng thưởng thành tựu trong học thuật dễ có khả năng
chống đối chính sách chống kỳ thị, trong khi những người tin trường đại học