PHAI TRAI DUNG SAI - MICHAEL SANDEL

Đối lập 3 (lý trí): mệnh lệnh tuyệt đối - mệnh lệnh giả thuyết
Đối lập 4 (lập trường) thế giới khả giác - thế giới giả niệm
Là thực thể tự nhiên, tôi thuộc về thế giới khả giác. Hành động cua tôi được
xác định theo quy luật tự nhiên và các quy luật nhân quả. Đây là các khía
cạnh hành động con người mà vật lý, sinh học, và thần kinh học có thể mô
tả. Là sinh vật có lý trí, tôi sống ở một thế giới giả niệm. Ở đây độc lập với
quy luật tự nhiên, tôi có khả năng tự chủ, có khả năng hành động theo quy
tắc tôi định ra cho chính mình. Kant cho rằng chỉ đứng trên lập trường thứ
hai (giả niệm), tôi mới có thể xem bản thân mình tự do: “tự do là độc lập với
các quyết định có nguồn gốc từ thế giới khả giác (và đây là điều luôn được
quy cho lý trí)”.
Nếu chỉ là thực thể khả giác, tôi không có khả năng tự do; việc thực hiện ý
chí có thể bị một số quan tâm hoặc mong muốn quy định. Tất cả các lựa
chọn là lựa chọn ngoại trị, bị việc theo đuổi một mục tiêu nào đó chi phối. Ý
chí của tôi không bao giờ là nguyên nhân đầu tiên, chỉ là kết quả của một vài
nguyên nhân cố trước, là công cụ của một (hoặc một .vài) xung lực hoặc lệch
lạc.
Chừng nào còn nghĩ mình tự do, chúng ta không thể nghĩ đến bản thân mình
như một thực thể đơn thuần dựa trên kinh nghiệm[20]: “Khi suy nghĩ mình tự
do, chúng ta chuyển mình vào trong thế giới giả niệm và ghi nhận tính tự chủ
của ý chí cùng với kết quả của nó - đạo đức”.
Vì thế - quay trở lại câu hỏi - làm thế nào có mệnh lệnh tuyệt đối? Chỉ vì “ý
nghĩ tự do làm cho tôi trở thành thành viên của thế giới giả niệm”. Ý kiến
cho rằng chúng ta có thể hành động tự do, chịu trách nhiệm đạo đức về hành
dộng của mình và tôn trọng những người khác chịu trách nhiệm về mặt đạo
đức cho hành động của họ đòi hỏi chúng ta xét mình theo quan điểm này -
quan điểm tác nhân, không chỉ đơn thuần là đối tượng. Nếu bạn thực sự
muốn chống lại khái niệm này và cho rằng tự do và trách nhiệm đạo đức của
con người là ảo tưởng hoàn toàn, thì lý lẽ của Kant không thể chứng minh
bạn sai. Tuy nhiên, sẽ khó có thể hiểu chính mình, hiểu được ý nghĩa của
cuộc sống mà thiếu vắng các khái niệm về tự do và đạo đức. Và, Kant cho
rằng, bất cứ quan niệm nào như thế, chuyển chúng ta tới hai lập trường - lập
trường tác nhân và lập trường đối tượng. Và một khi thấy ảnh hưởng của
hình ảnh này, bạn sẽ thấy tại sao khoa học không thể chứng minh hay bác bỏ
khả năng tự do.