Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

shme shoqërore, të njohë drejtpërdrejt problemet e ndryshme
dhe ta pasurojë veten ashtu me një përvojë, të cilën
ndryshe vështirë se do të mund ta fitonte. Një aktivitet i
këtillë, ndërkaq, mund të jetë i dobishëm për shkrimtarin
vetëm në qoftë se nuk e absorbon plotësisht dhe nuk e
shkoq prej krijimtarisë. Azem Shkreli, sigurisht, nuk ka
mbërrijtur të gjejë masën e duhur dhe të krijojë një harmoni
ndërmjet aktivitetit imagjinativ e meditativ dhe aktivitetit
praktik, shoqëror e politik. Vita contemplativa dhe vita activa
në rastin e tij nuk e kanë gjetur gjuhën e përbashkët për
shkak se forma e dytë e aktivitetit është shprehur negativisht
në formën e parë të aktivitetit dhe e ka penguar zhvillimin
e saj normal. Azem Shkreli ka hequr menç se aksioni
i realizuar përmes një vepre artistike të shumtën e herave
është i një efekti më të madh, më afatgjatë dhe më frytdhënës
se ndonjë aksion praktik i shkrimtarit. Sociologu
i arteve dhe i kulturës, Lysjen Goldman me të drejtë ka
vënë në dukje në veprën Hulumtimet dialektike se për një
krijues „vetë vepra është jo vetëm aksion, por edhe
një prej aksioneve më efikase që mund të ndërmarrë ai".
Duke ju larguar jetës meditative gjithnjë e më shumë dhe
duke iu afruar poaq më shpejt jetës së sallave dhe të konferencave,
Azem Shkreli në njëfarë mënyre e ka privuar
veten volishë që ta zhvillojë, provokojë dhe pasurojë talentin
e vet, që të zgjerojë kulturën letrare, prandaj edhe
mundësisht që të krijojë vepra të rëndësishme letrare, për
të cilat letërsia dhe kultura jonë kanë nevojë të shquar.
Ai është tëhuajur mengadalë prej një krijimtarie në të cilën
ka mundur të bëjë diçka po ta seliste prirjen e vet dhe i
është përveshur një veprimtarie tjetër, në të cilën mund
të bëjë fare pak për shkak se të tjerët mund të bëjnë më
shumë. Talenti s'është kapital që mund të depozitohet në
kokë si të hollat në bankë dhe të shtohet për çdo muaj
siç shtohen të hollat edhe nëse s'i kujton fare; ai mund të
shpenzohet në punë të kota dhe në punë të dobishme, ose
mund të rudimentohet fare. Është e sigurtë se vitet që i ka
humbur në njëfarë mënyre Azem Shkreli nuk mund t'i
kthejë por ai, ndoshta, mund t'i kthehet më seriozisht
letërsisë sa është akoma heret. Është fat kur prej letërsisë
106