Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

shkoqet ndonjë skriboman që s'ka prirje, por është dëm
kur prej saj tëhuajet një krijues, i cili ka dëshmuar që mund
të jetë së paku një shkrimtar korekt. Po një kërkesë e këtillë,
për botëkuptimin e dikujt, mund të jetë edhe e kotë,
e panevojshme për shkak se njerëzit i kushtohen atij aktiviteti,
për të cilin ndjejnë se kanë prirje dhe e braktisisin
atë, për të cilin e shohin me kohë se s'janë mjaft të pregatitur.
Nuk mund të thuhet se poeti dhe prozatori Azem
Shkreli e ka braktisur plotësisht letërsinë dhe se ka mbetur
si krijues atje tek ka filluar, por vetëm se nuk ka mbërrijtur
atje tek është shpresuar se do të mbërrijë. Po të krahasohen
vjershat e përmbledhjes së tij më të re E di një fjalë prej
guri, me vjershat e dy përmbledhjeve të përparme Bulzat
(1960) dhe Engjujt e rrugëve (1963) do të vërehet fare kollaj
se njëfarë ngritje e tij është e dukshme si në pikëpamje të
vëllimit të temave dhe ideve prej të cilave është frymëzuar,
ashtu edhe në pikëpamje të mënyrës se si i ka trajtuar ato.
Në vjershat e përmbledhjes së parë — më shumë, kurse
në ato të së dytës — më pak, ai e ka kënduar vendlindjen
e tij, Rugovën, me një ton ekzaltues që, zakonisht, edhe
vjen në shprehje në vjershat e një të riu që sapo është shkoqur
prej rrethit të fëmijënisë por ka ruajtur ndjeshmërinë
dhe shijen e mjedisit ku ka lindur. Në këto vjersha ai më
së shpeshti është frymëzuar prej jetës së thjeshtë, baritore
të fshatarëve të Rugovës dhe në to më së shpeshti përmenden
grykat, malet, bjeshkët, tëbanat, kostarët, malësoret,
gjyshet, gjyshat, tufat, gurrat dhe rekuizitat e tjera që,
rëndom, e përcjellin një poezi rustikale. Në njëfarë mënyre
të gjitha këto këngë janë, sikundër i quan vetë poeti në një
cikël të përmbledhjes së dytë Engjujt e rrugëve, kangë arkaike,
si me tonin ashtu edhe me disponimin që i karaterizon
ato. Azem Shkreli më rrallë ka mundur t'i shohë të
këqiat dhe plagët e jetës së fshatit se sa të mirat dhe ekzotikën
e saj, prandaj në vjershat e tij, shpesh është shprehur
një ndjenjë e flashkët, sentimentale, dhe njëfarë idealizimi
i asaj jete. Shumica e vjershave të dy përmbledhjeve
të para të Azem Shkrelit në të vërtetë janë tregime ose
anekdota të vargëruara rreth situatave apo të ngjarave në
107