Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

dhe aq të ngarkuar me dilema dhe kundërthënje llojesh
të ndryshme, është aq më i çmuar dhe i mirëpritur: ashtu
ndikojnë më drejtpërdrejt në proceset letrare dhe kulturore
apo e tregojnë interesimin e tyre që të ndikojnë në to dhe
në dukuritë e tjera, me të cilat letërsia është në lidhje të
ngushtë. E kur shkrimtarët e një letërsie kombëtare nisin
të shkruajnë për të dhe çështje të tjera të saj, kjo është shenjë
e sigurtë se ajo letërsi po hyn në fazën e pjekurisë dhe se
është ngritur niveli intelektual i tyre. Letërsia shqipe, si
letërsi e një populli me traditë pak a shumë modeste letrare,
sipas të gjitha gjasave, tani po hyn në fazën e pjekurisë së
plotë intelektuale të krijuesve të saj. Me botimin e përmbledhjeve
të eseve dhe kritikave të Ali Abdihoxhës dhe
të Ismail Kadaresë shkrimtarët tanë sikur na paralajmërojnë
se gjithnjë e më shpesh dhe më me shumicë do ta
thonë mendimin e tyre qoftë për letërsinë tonë, qoftë për
probleme të përgjithshme të artit të fjalës.
Gjithmonë kur një shkrimtar shkruan jo vetëm letërsi
po edhe për letërsinë mund të shtrohet pyetja: cilat janë
arësyet kryesore, që e kanë nxitur ta provojë prirjen e tij
edhe në fushën e kritikës që, me të drejtë, konsiderohet
si një prej zhanreve më të vështira të letërsisë? Dhe, aq më
parë, kur një shkrimtar i shquar, i prirur dhe i popullarizuar,
si Ismail Kadare, vendos t'i publikqjë shkrimet e veta në
një përmbledhje, atëherë kemi të drejtë të supozojmë se
këtë e bën për disa arësye:
- pse dëshiron t'i çelë dyert e kabinetit krijues dhe t'i
flasc opinionit për përvojën letrare, të cilën me të drejtë
mund ta konsiderojë jo vetëm interesante për kureshtjen
e lexuesve, po të rëndësishme për studjuesit e veprës së tij
dhe për psikologjinë krijuese në përgjithësi.;
— pse dëshiron të shtrojë çështje letrare të pashtruara
fare apo të shtruara nga shkrimtarët dhe kritikët e tjerë,
me qëllimin që t'i kontribuojë ashtu shtruarjes dhe zgjidhjes
së tyre të drejtë ose të nxisë mendime dhe ide të reja,
me qëllim që t'i kontribuojë pasurimit të mendimit kritik;
— pse, tekembramja, është i pakënaqur me kritikën
bashkëkohëse, sikundër mund të jenë të pakënaqur me
mjekët e tyre shumica e pacientëve, dhe në subkoshiencën
15 Panteoni i rralluar 225