Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

teknikën e shprehjes, simbolet, metaforat, veçmas alegoritë,
pikëpamjet, disponimet, sëmundjet nervore, apatitë dhe,
përgjithësisht, inovacionet e shkrimtarëve të huaj. Mediokritetet,
shpesh, përmbajtjen autoktone, të biberosur me
biberin e thesarit popullor, e veshin në rrobet letrare të
shkrimtarëve të huaj, që do të thotë se personazheve autoktonë
ju presin rrobe allafranga. Nuk është e çuditshme,
prandaj, pse shumica e personazheve të mediokriteteve,
edhe kur kanë emra nacionalë, veprojnë, mendojnë, sëmuren,
çmenden dhe vdesin në mënyrën e huaj apo në ambiente,
në të cilat më së shpeshti vdesin përsonazhet e disa
shkrimtarëve bashkëkohorë të huaj. Po t'i hynte punës
jomirënjohëse të krahasimit, çdo studjues i kujdesshëm do
të shihte se sa simboli, alegoria, metafora, se sa format e
disponimit, se sa atmosfera, se sa karakteri i personazhit
të shkrimeve të shkrimtarëve të huaj janë shartuar artificialisht
në shkrimet e disa shkrimtarëve të këtyre letërsive
periferike. Të gjithë shkrimtarët, madje edhe ata me prirje
më të madhe, janë të shtrënguar të pranojnë, apo të japin,
ndikime, por ndryshimi ndërmjet tyre dhe mediokriteteve
qëndron aty se shkrimtarët që mendojnë me kokën e vet i
asimilojnë, i përvetësojnë ndikimet, kurse mediokritetet ju
nënshtrohen plotësisht, bëhen robër të tyre; ndryshimi
ndërmjet të parëve dhe të dytëve qëndron aty se të parët
krijojnë vepra artistike autektone me disponim të papërtëritur,
kurse mediokritetet, duke i shkoqur format e huaja
prej kontekstit natyror, artistik, krijojnë kiç-literaturë,
që në periferinë evropiane shpesh pranohet si literaturë
„e vërtetë". Mediokritetet e letërsisë në të vërtetë janë
epigonë. Çdo gjë të huaj, çdo inovacion, që është inovacion
vetëm brenda kontekstit ku është përdorur, ata e pranojnë,
pra, pa kurrfarë rezerve për shkak se janë të qëruar prirjesh
dhe vetëdije kritike që t'ja nënshtrojnë gjykimit dhe vlerësimit
të vet kritik. Përse mediokritetet e letërsisë zbresin
në nivelin e epigonëve? Sipas të gjitha gjasave, ata vuajnë
prej kompleksit të inferioritetit, që ua imponon vetëdija e
aftësisë mesatare dhe, në përpjekje e sipër që ta sublimojnë
kompleksin, ju nënshtrohen imitimeve të autoriteteve të
huaja letrare, të cilave, në çdo rast, në çdo situatë u gjunjë-
12