Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

tar, i cili krijimtarinë s'e ka konsideruar si një hobi, sa për
të kaluar kohën dhe thyer monotoninë jetësore, që ka mbetur
indiferent ndaj interesimit dhe respektit të lexuesve.
Jo rastësisht, prandaj, shkrimtarët e ngritur teorikisht dhe
dhe të formuar moralisht pezmatohen tepër kur mësojnë
se ju mungojnë lexuesit, po aq sa mbesin indiferentë ata
që shkruajnë për një rreth të ngushtë miqsh dhe shokësh.
Në tjetërsimin e një numri të shkrimtarëve prej letërsisë
e, sidomos, të atyre shkrimtarëve që e dëshirojnë shumë
reklamën dhe publicitetin ndikon negativisht edhe interesimi
pakashumë i pakësuar në përgjithësi për letërsinë në
kohën tonë. Letërsia dhe artet në tërësi nuk janë më veprimtaria
kryesore shpirtërore e njeriut. Është e vërtetë se në
kohën tonë letërsia nuk është më e çmuar prej shoqërisë
dhe lexuesve sikundër ishte në shekujt e shkuar, kurse
shkrimtari nuk mund të luajë më të gjitha rolet që ka luajtur
në shekujt e kaluar. Atëherë veprat letrare ishin ushqimi
kryesor shpirtëror i lexuesve. Mbishkrimi Ushqim shpirtëror,
që është vënë në portën e Bibliotekës së Berlinit, besoj,
nuk është shkruar në shekullin tonë. Njerëzit e kësaj kohe
jo vetëm se nuk kanë kohë, por as ndjejnë nevojë, të lexojnë
sa përpara veprat letrare. Kureshtjen e tyre sot e kanë përvetësuar
mendimi shkencor, në njërën, kurse mjetet e masmedias,
në anën tjetër. Sidomos filmi dhe televizioni e kanë
pakësuar shumë interesimin e lexuesve për letërsinë e,
posaçërisht, të atyre lexuesve, që veprën letrare, kryesisht,
e marrin në dorë sa për t'u argëtuar. Sot nuk mund të gjenden
shkrimtarë që do të gëzonin popullarizimin, famën dhe
dashurinë që gëzonin Petrarka, Volteri, Molieri, Gëteja,
Tolstoj, Valter Skoti, Lamartini, Manconi, e të tjerë, të
cilët me miliona njerëz kanë mbajtur dhe mbajnë nën pushtetin
e fjalës së tyre artistike. Sa më thellë në kohë mund të
vërehet se respekti dhe dashuria e lexuesve ndaj shkrimtarëve
ishin gjithnjë e më të sinqerta, më të përkushtuara,
më të mëdha dhe, sigurisht, më të arësyeshme: shkrimtari
atëherë ishte bard, mendimtar, moralist, artist. S'ka dyshim
se respekti i madh, me të cilin lexuesit e shtresave të ndryshme
e shpërblenin mundin e shkrimtarit ndikonte stimulativisht
në të, ja shtonte vullnetin, ja ushqente ndjenjat dhe
63