Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

Endet nëpër ne dhe na krijon në çdo pore
Varre të cilat shemben ose përmendore.
Porse mbi dhunë të saj ne kemi një dhanti:
Ajo di t'marri, ne — edhe t'krijojmë njeri.
në e parë mund të duket e thellë kuptimisht por, në realitet,
nuk sjell farë përjetimi të ri, as farë atmosfere poetike e as
farë konteksti meditativ. Ajo mbështetet në konstatimin e
një të vërtete që e di çdo njeri, domethënë që është banale
për poezinë, prandaj asnjë lexuesi s'mund t'i sjellë atë përjetimin
e të papriturës, që duhet t'i sjellë fjala e vërtetë
artistike.
Në vjershat e këtilla Azem Shkreli nuk është nisur
prej jetës, prej përjetimit real, por prej një ideje abstrakte,
të cilën ka provuar ta veshë në petkun e figurës poetike. Në
krijimtarinë artistike është i mundshëm dhe plotësisht i
lejueshëm edhe një prosede i këtillë, por tek Azem Shkreli
pikënisja përfundon me konstatime sentencioze dhe gnomike.
Nuk është rastisje, prandaj, pse në vjershat e këtilla
të Azem Shkrelit ka më shumë gjeste kuazifilosofike dhe
moralizime të panevojshme në poezinë se sa poezi të vërtetë.
E keqja më e madhe për vjershat e këtilla qëndron, pra, në
faktin pse ato janë të krijuara mbi të vërtetat e njohura
prej çdokujt por edhe pse ato të vërteta janë zhvilluar përmes
vargjesh tejet të drejtpërdrejta, të thata dhe konvencionale.
Në këtë mënyrë vlera më e madhe e poezisë së
Azem Shkrelit — meditimet, është kthyer në të metën e
tyre më të madhe. Duhet vënë në dukje, gjithashtu, se
vëllimi i ideve dhe mendimeve që ka trajtuar Azem Shkreli
në përmbledhjen E di një fjalë prej guri, është i ngushtë
për ta bërë atë përmbledhje pak a shumë të rëndësishme
vjershash meditative, kurse simbolet dhe figurat nëpër
të cilat janë sendërtuar poetikisht ato ide dhe mendime,
janë gjithaq të pakta për t'i bërë ato ide të thella, kuptimplote
dhe rrezatuese. Në përmbledhjen e tij të fundit ai ka
sendërtuar një përvojë të rëndomt, që ngapak i vjen era
përvojë konferencash dhe, për të qenë e keqja më e madhe,
e ka realizuar në formën e sentencave dhe të gnomeve prej
111