Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

njeriut për të cilin është fjala, atëherë do të thoja: Esad
Mekuli është krijuesi, i cili pjekurinë e vet intelektuale e
ka kaluar në një zyrë të vogël, i rrethuar prej bashkëbiseduesish
memecë që quhen dorëshkrime të vetëvetes apo të
autorëve të tjerë kosovarë dhe për hir të këtyre dorëshkrimeve
ka flijuar shumë nga gëzimet dhe gjasat që të mirret
me punë të tjera, që në mjedisin tonë ishin më tërheqëse,
por jo edhe më të çmuara nga aspekti i historisë. Dhe, pse
t'ju flas më tepër kur është e sigurtë se të gjithë ja kemi
dëgjuar emrin shumë vite përpara, kush në bangat e shkollës
e kush në vendin tjetër të punës dhe jetës. Janë të paktë
ata kosovarë, që e kanë mësuar shkrim-këndimin, e mos ta
kenë lexuar emrin Sat Nokshiqi, Sat Hoxha apo Esad Mekuli,
qoftë në përmbledhjen aq të popullarizuar Për Ty,
qoftë në faqet e revistës Jeta e re, që ishte tribuna e parë dhe,
deri sot më e rëndësishme, e prirjeve krijuese të shqiptarëve
të këtyre trojeve, qoftë edhe në përkthimet e shumta të
shkrimtarëve jugosllavë dhe botërorë.
Dyzet vitet e veprimtarisë së Esad Mekulit kanë rëndësi
të posaçme për kulturën tonë në përgjithësi, kurse për
letërsinë në veçanti. Kur flitet për rëndësinë arësimore
dhe kulturore të aktivitetit të Esad Mekulit, atëherë pikë
së pari është fjala për kontributin që ja ka dhënë kulturës
sonë qoftë me përkthimet e shumta, qoftë me revistën letrare
Jeta e re, të cilën e ka drejtuar që prej fillimit të daljes së saj
e deri sot. Po thuaj, gjatë gjithë viteve të pasçlirimit ai është
gjetur në vendin më të rëndësishëm, në të cilin është krijuar
letërsia dhe është frymëzuar posaçërisht me sukses kultura
jonë. Kësaj reviste ai ja ka kushtuar pjesën më të tnadhe të
kohës, vitet më të çmuara të jetës dhe orët më të frytshme
të punës, duke e udhëhequr me kujdes të veçantë dhe dashuri
prindrore. Ai ka pasur fatin e keq dhe të mirë të gjendet
në krye të kësaj reviste edhe në ditët e kthjellta, edhe në
ditët e vrërta dhe, ç'është e vërteta, e ka drejtuar me mjeshtri
të madhe përmes valësh politike ashtu sikundër e drejton
me mjeshtri kapiteni i shkathët anijen e tij përmes valëve
të detit të shqetësuar. Vrojtimit të historianit të letërsisë
nuk mund t'i shpëtojë e vërteta se pjesa më e madhe e shkrimtarëve
tanë, në mesin e të cilëve sot gjenden të tillë që i
253