Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3
Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3
Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sve të Kështjellës së tij, ai e formulon prandaj një mendim të<br />
këtillë transparent: „Kështu e kanë zakon ata. Qëllimin e<br />
vërtetë për të na pushtuar e fshehin gjithmonë prapa një<br />
ideje të përgjithshme". Në romanin e tij ai është përpjekur<br />
të demaskojë konkretisht bartësit e këtyre ideve, gjoja<br />
universale, që i deformojnë me dhunën e tyre edhe kur ato<br />
janë pozitive. Historia njerëzore shpeshherë e ka dëshmuar<br />
zbatimin tragjik të këtyre ideve abstrakte, që u kanë shërbyer<br />
qëllimeve konkrete të bartësve të tyre. Përvoja historike<br />
na mëson se kryqzatorët kanë ndërmarrë kryqëzatat e<br />
tyre kundër botës arabe dhe islame me parullën e mbrojtjes<br />
së idesë së kristianizmit; turqit i janë sulur Ballkanit, por edhe<br />
viseve të tjera të Evropës, nën parullën e mbrojtjes së idesë<br />
së muhamedanizmit; fashistët hitlerianë dhe rnusolinianë<br />
kanë dashur të pushtojnë botën nën parrullën e mbrojtjes<br />
së idesë së tyre fashiste; Izraeli sot u është sulur popujve<br />
arabë me flamurin e cionizmit në dorë. Duke i fshehur qëllimet<br />
e tyre të vërteta „prapa një ideje të përgjithshme",<br />
Shtetet e Bashkuara të Amerikës bëjnë sot çmos të gulshojnë<br />
luftërat çlirimtare të popujve të vegjël të Azisë, Afrikës dhe<br />
të Amerikës Latine. Me parullën e mbrojtjes së një ideje<br />
të përgjithshme, gjoja të ruajtjes së idesë burimore marksiste-leniniste,<br />
tanksat sovjetike kanë pushtuar Çekosllovakinë<br />
para dy-tri vitesh. Ata që e njohin historinë pak a<br />
shumë mund ta dinë se si i kanë konkretizuar pastaj ato ide<br />
gjoja të mëdha, gjoja universale, si bartësit e tyre të të shkuarës<br />
ashtu edhe këta të kohës sonë.<br />
Në romanin Kështjella, Ismail Kadare i ka përshkruar<br />
konkretisht mënyrat dhe format e luftës dhe të presionit të<br />
turqve kundër shqiptarëve. Kjo nuk është e vetmja shtresë<br />
kuptimore e romanit të tij. Duke shkruar për mënyrën e<br />
luftës së hordhive turke kundër shqiptarëve, për keqpërdorimin<br />
e ndërgjegjes shkencore në këtë luftë, ai vën një<br />
paralele të qartë me keqpërdorimin e sotëm të shkencës<br />
në qëllimet luftarake. Për këtë arësye, edhe anakronizmat<br />
e mundshme nuk kanë ndonjë rëndësi për vlerën artistike<br />
të romanit të tij. Pedantët e mërzitshëm, që edhe në krijimtarinë<br />
imagjinative nuk ngurojnë t'i kërkojnë të vërtetat e<br />
arkivave, mund të mos jenë plotësisht të kënaqur me kuj-<br />
157
Change language