Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3
Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3
Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
gjithashtu, nuk mund të mohohet se këto ndryshime, mjerisht,<br />
nuk i kanë kapur të gjitha trevat shqiptare. Në shumë<br />
fshatra të Kosovës, fjala vjen, fati i gruas është akoma i<br />
pandryshuar dhe ajo i jeton edhe sot e gjithë ditën shumë<br />
vuajtje të nënave dhe gjysheve tona.<br />
Romani i Elena Kadaresë, i shkruar në formën e romanit<br />
tradicional realist, mbështetet në një fabulë që, në shikim të<br />
parë, duket mjaft e thjeshtë: një vashë shqiptare, këtu e<br />
quajtur, Bardha, martohet për një djalë shqiptar, këtu të<br />
quajtur Fadil; megjithëse ata e dashurojnë njëri tjetrin<br />
sinqerisht, prindërit e vashës vendosin ta ndajnë atë prej<br />
djalit për shkak se e motra e tij nuk pranon të martohet<br />
për të birin e xhaxhajit të saj. Mbas vuajtjesh të shumta dhe<br />
peripetishë të ndryshme Bardha dhe Fadili ynë bashkohen<br />
rishtazi, por në saje të ndihmës së forcave të organizuara<br />
shoqërore. Duke u nisur prej kësaj skeme fabulare, që duket<br />
e njohur dhe me modifikime të ndryshme e trajtuar<br />
edhe në romanet e disa prozatorëve të tjerë shqiptarë, të<br />
cilët një temë të këtillë e trajtojnë edhe kur nuk e ndjejnë<br />
sa duhet, Elena Kadare në të vërtetë ka trajtuar dramën<br />
shpirtërore të dy të rinjve, në njërën, kurse dështimin e moralit<br />
patriarkal, në anën tjetër. Drama shpirtërore e këtyre<br />
dy të rinjve, sipas saj, është e kushtëzuar objektivisht —<br />
prej rrethanave në të cilat kanë lindur dhe subjektivisht —<br />
prej shtresave mitologjike, që ruan akoma ndërdija e tyre.<br />
Si efekti artistik ashtu edhe efekti moral i këtij romani nuk<br />
qëndrojnë në konfliktin e ndërtuar brenda kësaj fabule sa<br />
në krajatat shpirtërore, psikologjike të dy kryeprotagonistëve,<br />
së cilëve Elena Kadare ua kushton faqet më të bukura<br />
të tij. Në qoftë se një pjesë të interesimit të vet e ka koncentruar<br />
rreth demaskimit të këtyre normave tradicionale<br />
kanunore të moralit primitiv shqiptar — me çka nuk sjell<br />
asgjë të re dhe të panjohur në letërsinë shqipe, pjesën tjetër<br />
të interesimit Elena Kadare e koncentron rreth shfletimit<br />
të shtresave mitologjike të dy protagonistëve kryesorë —<br />
me çka sjell një dimension të ri në letërsinë shqipe ose, së<br />
paku, në atë pjesë të saj që mirret me një tematikë të ngjashme.<br />
Krenaria e fortë, ose, sedra, si e quan shkrimtarja<br />
njëfarë kryeneçësie specifike të Bardhes dhe të Fadilit, në<br />
194
Change language