Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

gjinative, duke i provuar mëndësitë e veta qoftë në tregim
e novelë, qoftë në roman, prirja e tij prej prozatori ka mbetur
gjithnjë nën hijen e prirjes prej kritiku dhe historiani të
letërsisë shqipe.
Libri i Kritikave të Razi Brahimit është një përmbledhje
e eseve, vështrimeve dhe studimeve të shkurtëra, të botuara
më parë në përmbledhjet e tij Fjalë për letërsinë (1960),
Shënime letrare (1965) dhe Kur flasim për poezinë (1972).
Në qoftë se nuk mund të pohohet se në këtë përmbledhje
janë gjetur disa prej shkrimeve të tij më të mira kritike
dhe eseistike, së paku mund të pohohet se aty janë përfshirë
shkrimet për disa nga veprat e dalluara dhe krijuesit e
rëndësishëm të letërsisë së sotme dhe të traditës letrare shqipe.
Duke i futur në këtë përmbledhje edhe dy punime mbi dy
shkrimtarë të rëndësishëm të Rilindjes kombëtare, Naim
Frashërin dhe Ndre Mjedën, përpiluesi, Ali Aliu, sigurisht,
ka dëshiruar ta prezentojë Razi Brahimin jo vetëm si kritik
të letërsisë së sotme, por edhe si historian të letërisësë shqipe.
Po për shkak se ka dashur të zgjedhë shkrimet kritike, rëndësia
e të cilave është e kushtëzuar prej rëndësisë së veprave
dhe të shkrimtarëve për të cilët bëhet fjalë në to, ai edhe nuk
ju ka dhënë vend në këtë përmbledhje disa punimeve, që
në mënyrë të drejtëpërdrejtë mirren me çështje teorike-letrare
dhe që do të ofronin mundësinë të shihen më shkoqur
pikëpamjet, metoda dhe mundësitë interpretuese dhe vlerësuese
të këtij kritiku. Duke u bazuar, ndërkaq, në metodën
dhe kriteret vlerësuese, në njërën, kurse në disa mendime
përgjithësuese të mbjella aty-këtu nëpër këto kritika dhe në
shtresat e veprës letrare, për të cilat interesohet në radhë të
parë, në anën tjetër, mund të nxirren konkulzione për kredon
kritike të Razi Brahimit.
Cila është, prandaj, metoda dhe cilat janë pikëpamjet
letrare të Razi Brahimit si historian dhe kritik i letërsisë
shqipe?
Prej të gjitha kritikave të përmbledhura në këtë vëllim
e jo vetëm prej punimeve kushtuar poemës Andrra e jetës
të Ndre Mjedës dhe poezisë së Naim Frashërit, shihet se
Razi Brahimi e hulumton veprën letrare në varësi prej kontekstit
shoqëror dhe historik, duke kërkuar në të në radhë
214