Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

dijshëm: duke u formuar në një klimë të caktuar kulturore
e krijuese të kohës. Analiza e strukturës figurative të vargut
të De Radës, të cilën marginalisht e bën edhe Ismail Kadare,
dëshmon se nënteksti i poezisë së tij është çështje jo vetëm
prosedeu po edhe botëkuptimi, ashtu sikundër është çështje
e botëkuptimit edhe fragmentarizmi tek të gjithë romantikët
e shquar, çka nuk mund të thuhet për këngëtarin e popullit,
në krijimtarinë e të cilit nënteksti dhe fragmentarizmi nuk
janë parime, po dukuri të rastit. Nuk duhet farë aftësie e
veçantë leximi për të parë se disa prej personazheve të veta
sikundër është Milosao, për të cilin edhe flet Ismail Kadare,
Jeronim De Rada i paramendon si heroj po, natyrisht,
nuk i delnin, as i kishte paramenduar t'i dilnin heronj në
kuptimin tonë ideologjik dhe etik. Në këto pohime të Ismail
Kadaresë është e çuditshme një gjë: përse ka nevojë ta
nxjerrë nëntekstin e forcuar si cilësi të letërsisë popullore
dhe të mbrojë simbolizmin e poezisë moderne duke u thirrë
në De Radën dhe, përkrye tij, në poezinë popullore. Poezia
moderne është mbesa e nëntekstit të romantikëve dhe bija
e simbolizmit, ku krijohen kultet e nëntekstit, simbolit dhe
muzikës.
Në qoftë se merita më e madhe e De Radës është pse
solli ndikimin e letërsisë popullore në letërsinë shqipe dhe
ju ruajt ndikimit të romantizmit evropian, atëherë çka
mund të thuhet për Migjenin, që na është shumë më i afërt
si me problemet që ka trajtuar ashtu edhe me mënyrën si i
ka ruajtur ato? Ndaj Migjenit Ismail Kadare ka simpati
të veçantë, që është plotësisht e arësyeshme, dhe këso simpatie
për të kanë të gjithë ata që e lexojnë, e njohin dhe e
duan letërsinë shqipe. Me ndryshim prej të tjerëve, Ismail
Kadare, ndërkaq, përpiqet të sanksionojë si ligj këtë simpati
të veten, t'i japë karakterin e pohimit historik-letrar,
domethënë shkencor, pavarësisht prej argumenteve, që
edhe s'i kërkon shumë me kujdes. Për të është kryesore
që të thotë se Migjeni „e ngriti poezinë dhe sidomos prozën
tonë në një lartësi të paparë", se me „Novelat e qytetit
të veriut" ai „e ngriti prozën tonë në nivelin e letërsisë
së përbotshme", e të tjera të ngjashme. Ai harron se konkluzionet
e këtilla, prej të cilave çdo njohësi amator të
229