Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

e vet ka ambicjen t'ju mbajë atyre një leksion se si duhen
shkruar eseu dhe kritika.
Nuk ka dyshim se janë të rrallë shkrimtarët që e shkruajnë
kritikën të nxitur vetëm prej njërit nga këto motive;
herat më të shpeshta ato gërshetohen dhe pjesa më e madhe
e shkrimtarëve ja falin interesimin dhe kohën kritikës për
të tri motivet e përmendura. Mund të supozojmë se edhe
Ismail Kadare ka vendosur të publikojë përmbledhjen e
eseve dhe shënimeve të tij kritike për arcsye se ka menduar
të nxisë disa çështje të reja, të zgjidhë pak më ndryshe se
ç'janë zgjidhur disa çështje të tjera dhe, kohë pas kohe,
edhe të flasë, megjithëse marginalisht, edhe për përvojën
e tij krijuese imagjinative. Sa ja ka arritur ai këtij qëllimi?
Në shënimet dhe esetë e përmbledhjes Autobiografia e
popullit në vargje — sikundër janë, bie fjala, Duke shfletuar
një dosje vjershash të pabotuara dhe, pak a shumë, Ditët e
sotme në poezinë e një të riu, në të cilat drejtpërdrejt ose
tërthorazi flet për përvojën e tij krijuese, duke analizuar
përfytyrimet vizuele dhe strukturën figurative të vargut
poetik — Ismail Kadare shkruan si kritik i talentuar, me
shije dhe me njohuri. Ai i sheh jo vetëm ato kuptime dhe
mundësi të vargut dhe të figurës poetike, që i sheh edhe lexuesi,
po edhe ato që, shpesh, nuk mund t'i vërejnë as disa
prej kritikëve që me vite e ndjekin letërsinë dhe shkruajnë
për të. Përvoja e tij krijuese, e pasur dhe e ushqyer prej një
prirjeje më të vërtetë të rrallë në letërsinë e sotme shqipe,
e ndihmon ta lëshojë shikimin në thellësitë e vargut poetik
dhe të bëjë disa analiza të strukturës së tij figurative, çfarë
nuk janë bërë përpara në kritikën tonë, e përmes së cilave
nxirren në sipërfaqe domethënjet e vargut. Në të tilla raste
shihet se ai gjendet në fushën e mundësive të veta, nëpër të
cilën mund të manovrojë fare i lirë dhe fare i sigurtë.
Qëllimi i tij kryesor, ndërkaq, që e ka nxitur t'i hyjë
botimit të kësaj përmbledhje, sipas të gjitha gjasave, nuk
është analiza e strukturës figurative të vargut të sotëm shqip,
prandaj edhe pjesën më të madhe të eseve dhe shënimeve
kritike ua ka kushtuar qoftë disa temave të traditës sonë
letrare, qoftë disa problemeve të përgjithshme të letërsisë
së sotme shqipe e botcrore, natyrisht, duke i lidhur, herat
226