Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

krahasim me tendencën e autorit, saqë nuk çon kurrfarë
peshe në vetëdijen e lexuesit.
Shkrimtar që pasurinë estetike ia nënshtron ndikimit
praktik të veprës së vet, Razi Brahimi e ka ngushtuar ashtu
mundësinë e përfshirjes së gjerë të dukurive jetësore dhe të
përjetimeve të njeriut. Ai, edhe protagonistin e tij artistikisht
më të përkujdesur, Gani Varfin, përpiqet ta njohë
kryesisht „në punë e në shtëpi, vetëm e në shoqëri, me shokët
dhe me vartësit". Sferat e tjera të së qenmes së njeriut
janë të përjashtuara prej sferës së interesimit të tij, e kjo
domethënë se është e ngushtuar fusha nëpër të cilën mund
ta imagjinojë shkrimtari botën njerëzore të veprës së vet.
Duke e tërhequr haptazi kërshërinë e lexuesit drejt qëllimit
ai nuk i len atij mundësinë që të kënaqë interesimet, që të
njohë dhe shohë më shumë, që të ndjejë dhe përjetojë më
tepër se ç'mund të imagjinojë me imagjinatën e vet. E reduktuar
në paraqitjen e dukurive, kryesisht, sipërfaqësore,
që janë të përcjella edhe prej reagimeve dhe persiatjeve të
përcipta të protagonistëve, proza e Razi Brahimit pak a
shumë, është e varfër përkah shtresat emocionale, psikologjike,
meditative dhe, natyrisht, artistike.
Që të realizojë sa më shpejt idenë e romanit të vet, ai
ka nxituar tepër duke kaluar shumëçka që e bën interesante
dhe të begatshme me ndjenja dhembjesh dhe gëzimesh këtë
jetën tonë njerëzore. Personazhet e tij, pavarësisht se ndër
ta ka edhe të tillë të cilëve nganjëherë kujdeset t'ua zëjë
nuancat e reagimeve dhe përjetirneve shpirtërore, janë, më
në fund, të zbetë psikologjikisht, dhe thuaja, mund të radhiten
në kategorinë e presonazheve letrarë që të bëjnë më
tepër përshtypjen e kukllave se të njerëzve të rëndomtë.
Kthesat e tyre eventuale shpirtërore janë kodra të vogla,
të cilat Razi Brahimi i rrafshon fare kollaj me intervenimet
e tij të pamotivuara artistikisht. Ashtu, sikundër është skica
e kompozicionit dhe konflikti i tij romanesk i thjeshtë, ku
çdo gjë është reduktuar në konfliktin rreth ngritjes së kooperativës,
po ashtu, është e ngushtuar sfera e meditimeve,
veprimeve, prandaj edhe e përjetimeve të personazheve të
tij. Kështu, bie fjala, krejt rrethin nëpër të cilin sillet interesimi
i personazheve e përbëjnë bujqësia dhe politika.
207