Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

Sikundër mund të shihet prej këtyre shembëllave, që
në asnjë mënyrë nuk e shterrin psikologjinë dhe mentalitetin
e mediokriteteve, mund të konkludohet se të gjitha
mediokritetet i karakterizon mungesa e origjinalitetit,
në radhë të parë në fushën e mendimit e të sjelljes. Psikologjia
e mediokritetit përmban doza të mjafta të një infantilizmi
specifik dhe ky infantilizëm dëshmohet me gatishmërinë
e mediokriteteve, që t'ju nënshtrohen formave dhe
kallupeve të huajtura të mendimit dhe veprimit.
Si individ me aftësi, prirje dhe vlerë mesatare, mediokriteti
është gjysmak në të gjitha pikëpamjet intelektuale,
kulturore dhe morale, por gjysmak që në asnjë rast nuk
mund të dyshojë në mundësitë dhe vlerën e vet. Përse?
Për shkak se aftësia mesatare nuk i lejon të shohë përtej
mundësive të veta mesatare. Megjithëse ndonjëherë është
skepticizëm dekurajues, dyshimi kur është i frymëzuar prej
aspiratash pozitive dhe moralisht të larta është një kualitet,
që i kontribuon përparimit. Dyshimi në të vërtetë është
nëna e mençurisë. Është afër menç se njeriu që s'është i
kënaqur me punën e vet dhe vlerën e saj, do të përpiqet për
kualitete më të larta; është afër menç se njeriu, që ka aftësi
të dyshojë, jo vetëm për të dyshuar, në pohimet e autoriteteve,
por pse sheh më larg, do të mundë të sjellë ide, mendime,
pohime origjinale. Dyshimi i njeriut të prirur nuk
ka asgjë të përbashkët me dyshimin e Thomajt të shenjtë,
i cili nuk besonte në fjalët e njëmbëdhjetë apostujve të tjerë
që thonin se e kishin parë Jezuin, prandaj donte ta shihte
vetë dhe t'i fuste gishtërinjtë në plagët e tij. Ky është dyshim
intelektual i njerëzve me prirje dhe aftësi të rrallë, që dyshojnë
në mënyrë krijuese. Ky dyshim s'ka të bëjë me skepticizimin.
Përmes këtij dyshimi krijues është zhvilluar
mendimi dhe është pasuruar kultura njerëzore. Dyshimi i
individëve me prirje, vlerë dhe aftësi të jashtëzakonshme
ka sjellë revidimin, plotësimin apo ndryshimin e teorive,
gjendjeve, situatave dhe të sistemeve shoqërore gjatë historisë.
Në saje të dyshimit të Kopernikut, sistemin geocentrik
të Ptolomejt e ka zëvendësuar sistemi heliocentrik; në
saje të dyshimit të Bolait, Gausit dhe Rimanit, elementet e
Euklidit janë zëvendësuar prej elementesh joeuklidike;
16