Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

Një disponim i kthjellët dhe një ton aktiv ka gjetur
kështu shprehje në vjershat e cikleve Kushtimi, Idhuj të
rrejshëm dhe, sidomos, në poemën E dij një fjalë prej guri,
titulli i së cilës është bërë edhe titulli i përmbledhjes. Në
këto vjersha Azem Shkreli është frymëzuar prej disa problemeve
shoqërore dhe morale aktuale si dhe prej idealit
të njohur revolucionar dhe në to e ka shfaqur qëndrimin e
vet kritik — në rastin e parë apo qëndrimin himnizues
— në rastin e dytë. Ideja transparente e përmbledhjes,
fjala prej guri e Azem Shkrelit, është konkretizuar posaçërisht
në poemën E di një fjalë prej guri, në të cilën ai e ka
kënduar edhe njëherë idenë madhështore të revolucionit
dhe, edhe njëherë e ka përsëritur këtu tek ne atë këngën
gati të harruar, mbi rolin e punëtorit dhe të fshatarit në
arenën e historisë. Ai e ka thënë ngapak me pozë, dhe jo i
çliruar plotësisht prej tonit publicistik, se të gjithë ata që
nuk orientohen në varësi prej idealit të revolucionit, janë
të gjykuar për vdekje, janë banorët e varreve të së shkuarës.
Në vjershat më të mira të përmbledhjes më të re të
Azem Shkrelit njeriu e ndjen pulsin e jetës, por në disa
prej vjershave të tjera të kësaj përmbledhje e ndjen, njëkohësisht,
edhe zërin e poetit, i cili dëshiron të mbajë ligjërata
morale përmes vargjesh. Disa prej vargjeve të tij
nuk i drejtohen aq botës emocionale të lexuesit dhe e provokojnë
në një masë të vogël imagjinatën e tij; ato janë,
kryesisht, vargje që i drejtohen intelektit të tij. Azem Shkrelit
gati asnjëherë nuk mund t'i ndodhë ta dëmtojë mendimin
ose përfytyrimin me anën e ndonjë figure, që do të ishte
në mospajtim logjik me fillin e mendimit por, gjithashtu,
atij nuk i shkon lehtë përdore ta strukturojë vargun në
mënyrën që ta thellojë psikologjikisht dhe emocionalisht
vjershën në tërësi. Për këtë arësye vargu i tij është i lëmuar,
i gëdhendur, korekt, por shumë rrallë asociativ dhe befasues.
Azem Shkreli, gjithsesi, nuk është krijues që provon
të çelë rrugë të reja as në pikëpamje të ideve të trajtuara,
as në pikëpamje të figurës poetike e as në pikëpamje të
gjuhës së poezisë. Ai kënaqet të ecën rrugëve që në poezinë
shqipe janë çelur tani dhjetë — pesëmbëdhjetë vite, prandaj
edhe përshtypja e arësyeshme se ecja e tij nëpër këtë
109