Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

dhe trotuare me miqtë dhe shokët e vet, por janë posaçërisht
të heshtur atëhere kur do të duhej dalë në foltore.
Nuk mund të mohohet se ndër varietetet e shumta të tipeve
njerëzore gjenden edhe të tillë që nuk mërziten për asgjë
dhe u rrin gjithmonë ora dymbëdhjetë, por numri i tyre
është fare i vogël në krahasim me numrin e atyre të tjerëve,
që heshtin si demagogë, oportunistë dhe, gjoja, qytetarë
lojalë. Dhe këta heshtakë zakonisht heshtin vetëm publikisht,
por veprojnë nën tokë: i sufrojnë të tjerët, u mbajnë
ligjërata të fshehta, ua hartojnë strategjinë dhe, mandej,
kapardisen për ngadhnjimin e një të bëre të caktuar. Në
këtë botë, mjerisht, gjithmonë ka pasur dhe do të ketë
individë e, madje edhe krijues që e kapin zjarrin me mashë.
Për ta nuk ekzistojnë parime të etikës, por vetëm parime
të levërdisë, demagogjisë, oportunitetit, servilizmit. Dhe,
këta shpirtëra të mallkuar, kur janë posaçërisht dinamikë,
të shkathët dhe të qëruar prej skrupullash i sjellin moralit
shoqëror po aq dëm se edhe ata që gjenden vazhdimisht
në anën e kundërt të barikadës. Mund të thuhet kështu
për shkakun e thjeshtë se edhe heshtja utilitare në të vërtetë
është një formë e angazhimit, por e angazhimit djallëzor
në shërbimin e të keqes.
Prej këtyre tri formave të heshtjes, prandaj, mund
të respektohet vetëm heshtja si gjest filosofik. Por ka arësye
të mjafta të përbuzen ata që heshtin kur duhet të flasin,
ata që flasin çfarë s'duhet folë kur është e nevojshme të
heshtin, po aq sa ka arësye të mjafta që të përbuzen ata
që mjerimin e tyre intelektual dhe kotësinë shpirtërore i
kënaqin duke i përfolë të tjerët.
Shpresoj se lexuesit e mi do t'i kuptojnë këto fjali
dhe do të pajtohen — shumica dhe do të revoltohen —
pakica. I siguroj se pakica janë lënda e këtij eseu, që nuk
është shkruar me qëllim të përmirësimit të tyre, meqë ata
janë pjekur dhe djegur duke heshtur kundruall foltores
dhe duke u çjerrë nëpër kafene, por me qëllim të frymëzimit
të kolegëve të mi të pendës që ta pasurojnë letërsinë
shqipe me tipe të reja.
27