Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

shkrimtari që të marrë në shenjëzën e pushkës së tij ata që
nuk i kuptojnë apo nuk duan t'i kuptojnë këto përpjekje.
Me andje të posaçme i tallë ai edhe individët, që akoma nuk
janë liruar prej veseve të ndryshme etnike. Në qoftë se shumica
e shkrimtarëve shqiptarë janë orvatur t'i luftojnë veset
e ndryshme etnopsikologjike, sikundër është hakmarrja.
për shembëll, me patetikën e shprehjes romantike, kombëtare,
Tasim Aliaj e ka zgjedhur rrugën e humorit satirik
që në këtë rast del më interesante, më efikase dhe, më në fund,
më funksionale. Me gjithë ndryshimet e mëdha që i ka sjellë
revolucioni socialist në mentalitetin e njerëzve tanë, është e
vërtetë se akoma kanë mbetur individë të tillë që nuk ngurojnë
ta konservojnë të vjetrën. Në kushtet e reja, kur është
formuar brezi i njerëzve të liruar krejtësisht prej asaj barre
të rëndë, është e qartë se ata mund të jenë vetëm qesharakë.
Kjo domethënë se trajtimi humoristik i disa dukurive dhe
zakoneve, që akoma ruhen në jetën dhe në shpirtin e popullit
tonë, është me të vërtetë trajtimi më i arësyeshëm artistikisht.
Të këqiat që na kanë rënduar trupin dhe gulshuar
shpirtin shekuj me radhë, është e udhës t'i përcjellim me
tallje, duke e pakësuar ashtu mundësinë e efektit të tyre në
të qenmen tonë. Në trajtimin e dukurive të këtilla, Tasim
Aliaj ka patur suksesin më të madh. Kujt nuk do t'i duket
qesharak dhe tragjik në atë naivitetin e tij protagonisti i
tregimit, Të drejtat e përjeishme, Saliu, i cili, për të bijen e
tij kërkon „një dhëndër jo dosido", domethënë një dhëndër
që do të jetë përkah origjina familjare i barabartë me të,
megjithëse ajo vetë është dashuruar në një shofer.
Në përmbledhjen e tregimeve Stuhi në sirtar janë marrë
në nishan të pushkës satirike të Tasim Aliajt edhe dukuri
të tjera të aktualitetit shoqëror. Nuk janë vetëm disa drejtorë
— burokratë dhe foduj të prapambetur ata që s'e diktojnë
zërin e kohës, por edhe ndonjë tjetër prej atyre që
mirren me krijimtari artistike dhe me çështje të tjera të
arteve e të kulturës, mund të jenë qesharakë në qoftë se
nuk e dinë se cili është roli i tyre në shoqëri. Edhe ata mund
të jenë qesharakë me ato njëanshmëritë e tyre. Në njëfarë
mënyre kjo do të thotë se çdokush që i shkon punës nëpër
skaj mund të vijë në rrezikun që të bëhet objekt talljeje për
187