Rexhep Qosja PANTEONI I RRALLUAR - Syri 3

mendimesh, ndjenjash, pikëpamjesh njerëzish . . . Kur hyn
në këtë luftë, dora e butë e gruas apo edhe dora e fortë e
burrit nuk janë të zojat të të mbajnë e të të drejtojnë, po
nuk pate shumë shokë, po nuk njohe frontin dhe po nuk u
prire nga qëllime të larta . . ." I vetëdijshëm se me çfarë
cilësishë duhet të jetë i pajisur komunisti, ai edhe kujdeset
të mos qullet prej dorës së butë të gruas, të ketë, ashtu siç
e ka, një front të gjerë shokësh dhe ta vazhdojë pa kompro
mis luftën ideologjike kundër së vjetrës.
Ndonëse e ka ngritur protagonistin e vet në piedestalin
e iniciatorëve të ndryshimeve që bëhen në fshatin e Myzeqesë,
Razi Brahimi është kujdesur, njëkohësisht, megjithëse
jo me sukses, që atë mos ta shkoqë prej mesatares njerëzore,
dhe mos ta bëjë hero prej letrash çfarë janë shumë prej
protagonistëve të romaneve të këtilla në letërsinë shqipe.
Ai don të bëjë përshtypjen sikur nuk është nisur në portretizimin
ideologjik dhe moral të peronazheve të veta prej reçetave
të njohura mbi të ashtuquajturin romantizëm të
realizmit socialist, të cilin e kanë predikuar më përpara
Maksim Gorki e më vonë edhe Anri Lefevri. Duke besuar
se heronjtë e tillë, që nuk kanë asgjë të përbashkët me njerëzit
e rëndomtë dhe se janë pjellë e imagjinatës së shkrimtarit,
ai është kujdesur që ndjenjat, mendimet dhe përjetimet e
personazheve të tij, e sidomos të personazhit kryesor, të
zhvillohen brenda kufinjve normalë njerëzorë, që edhe
ndikimet e tyre të jenë të rëndomta, njerëzore. Kjo pikënisje
është njëra prej arësyeve pse në romanin e tij mungojnë,
edhe pse jo plotësisht, ato parullat e f lakta patetike, të cilave
nuk mund t'u shpëtojnë apo nganjëherë, ndoshta, edhe nuk
duan t'u shpëtojnë të gjithë shkrimtarët tanë.
Si kritik që i njeh disa prej problemeve kyçe të prozës
bashkëkohore shqipe, Razi Brahimi ka shpëtuar prej deskripcionit
të thatë të fakteve të parëndësishme të cilin, po
ashtu, nuk mund ta kalojnë me sukses edhe shumë shkrimtarë
tanë dhe prejt të cilit vuajnë shumë prej prozave tona
të gjata. Ai ka përpara sysh njeriun, botën e tij shpirtërore,
përjetimet dhe kthesat e tij emocionale gjatë procesit të
ndryshimeve shoqërore, e jo vetëm punën dhe efektin e
205