SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

ZEBRANIA NAUKOWE
W kamienicy daniłowiczowskiej odbywały się zebrania naukowe. Spis
owych zebrań, sporządzony przez samego Józefa Załuskiego „Lista dysput,
które odbyły się w mojej bibliotece w porządku alfabetycznym zagadnień"
— znajdował się w XIX w. w Cesarskiej Bibliotece Publicznej
w Petersburgu i w r. 1861 został zacytowany w pracy R. Mintzloffa 47 .
Późniejsze losy tego rękopisu nie są znane.
Wiadomo, że w r. 1756 Wawrzyniec Mitzler de Kolof zaproponował
w prospekcie, przedstawiającym statut towarzystwa czytelniczego, aby
jego członkowie zbierali się trzeciego dnia każdego miesiąca o 3 po południu
w Bibliotece Załuskich. W trakcie posiedzenia miały być wygłaszane
wykłady „zarówno dla odpoczynku, jak i nauki". Około 1759 r. karmelita
Wawrzyniec, teolog nuncjusza apostolskiego w Polsce, zwrócił
się do Załuskiego z prośbą o pozwolenie na odbywanie w gmachu Biblioteki
przynajmniej raz na miesiąc zebrań akademickich osób duchownych,
na których omawiano by dzieje dawnego Kościoła i liturgii 48 . Nie
wiadomo, czy obie te inicjatywy doszły do skutku. Obaj organizatorzy —
saski bibliopola oraz zakonnik — sądzili zapewne, że urządzanie posiedzeń
naukowych w gmachu Biblioteki podniesie prestiż ich przedsięwzięć.
Warto tu dodać, że w XVII i XVIII w. często organizowano zebrania
naukowe w ozdobnych barokowych salach bibliotecznych. Wiadomo, że
w Rzeczypospolitej podobne spotkania odbywały się w książnicach Gdańska
i Elbląga. Po śmierci J.A. Załuskiego w czytelni Biblioteki obradowali
członkowie Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg
Elementarnych 49 .
SZKOŁY
Zachowane źródła notują dwie informacje o zgłaszanych Załuskim
projektach założenia szkół przy ich Bibliotece. W liście do brata z dn.
12 X 1747 r. A.S. Załuski pisał, że przebywający na jego dworze, bliżej
nieznany Peter Schlentherr „rady którą mu dawałem chwycić nie chce,
żeby był dyrektorem jakich Paniąt, i sam do akademii chodził, Preferit
particulare studium, które chce przy bibliotece impondere". Kolejne listy
biskupa krakowskiego do brata nie zawierają dalszych wiadomości
o losach tego projektu 50 .
47
R. Minzlof f, op. cit., s. L.
48
Leges Inslituti Litterarii Varsaviensis .[Warszawa] 1756, punkt V; J.D. J a-
nocki, Excerptum..., t. 1, s. 56.
49
I. Lassota, Zarys dziejów biblioteki elbląskiej (1601—1945), „Roczniki
Elbląskie" 1961, nr 1, s. 109—110; M. Pelczar, Biblioteka Gdańska, „Nauka Polska"
1962, z. 4, s. 92.
50
Bibl. Nar. ms. syg. 3247.
89