SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

zbyt szybko, by dziś, na podstawie szczątkowo dochowanych źródeł, można
było w pełni odtworzyć ówczesną sytuacją w dziedzinie własności
miejskiej.
Największe zainteresowanie biskupa krakowskiego budził pałac Radziwiłłowski
przy ulicy Miodowej wraz z ogrodem — w jego przedłużeniu
— pusty plac, położony przy ulicy Bielańskiej pomiędzy pałacem
Przebendowskich a pałacem Teodora Potockiego (który w latach 1746—
—1765 należał do biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego).
Plac ten jakby kończył założenie ogrodowe pałacu; jest możliwe,
że jeszcze na początku XVIII w. stanowiły one jedną posesję. Nie wiadomo,
kiedy przeszły one na własność biskupa krakowskiego; jest kwestią
sporną, czy Załuski nabył pałac w roku 1744 (A. Bartczakowa,
M. Kwiatkowski), czy ok. roku 1756 (B.S. Kupść) 21 . Plac i pałac jako
posiadłość Załuskiego utworzyły wraz z posesją Biblioteki rozległą działkę,
sięgającą ulic Miodowej, Daniłowiczowskiej i Bielańskiej. Andrzej
Załuski interesował się również pałacem Teodora Potockiego, w którym
planował urządzić drukarnię oraz mieszkania dla bibliotekarzy 22 . Nie
wiadomo jednak, czy biskup krakowski miał zamiar pałac odkupić, czy
tylko odnająć.
Po śmierci biskupa krakowskiego pałac radziwiłłowski powrócił
(w roku 1759) do rodu jego pierwotnych właścicieli (co było sprzeczne
z postanowieniami testamentu A.S. Załuskiego, które mówiły o nienaruszalności
gruntów i budynków zapisanych Bibliotece), natomiast plac
został puszczony x: dzierżawę (w roku 1765) Stanisławowi Augustowi
na potrzeby powstającej wówczas mennicy 28 . Na działce Biblioteki Załuskich
pozostał jednak — obok kamienicy daniłowiczowskiej — ,,ogród
21
B. Bartczakowa, Pałac Paca, Warszawa 1973, s. 22; M. Kwiatkowski,
Pałac Teodora Potockiego i Mennica Jego Królewskiej Mości, „Rocznik Warszawski"
t. XIII, 1975, s. 106; B.S. Kupść, Z dziejów fundacji..., s. 277—278,
przyp. 86. Być może obie daty zakupu są prawdziwe, możliwe, że A.S. Załuski nabył
pałac dwukrotnie — w r. 1744 oraz po r. 1756. Faktem jest, że w r. 1754 pałac
był w ręku bankiera Piotra Riaucoura, zapewne przejęty za długi Radziwiłłów
(B.S. Kupść, op. cit.); współzałożyciel fundacji dwukrotnie — w latach 1744
i 1757 — zlecił roboty murarskie na posesji radziwiłłowskiej (A. Bartczakowa,
op. cit.).
22
Państwowa Bibl. im. M.J. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie, Archiv
Załuskich nr 291, mf. Bibl. Nar. 16003. Per. M. Kwiatkowski, op. cit. Jest
prawdopodobne, że wzmianki w listach Andrzeja Załuskiego do brata (15 VII 1753,
17 XI 1753 Radłów) o zamiarze dokupienia „dworku i ogrodu" Riaucoura — odnoszą
się właśnie do pałacu Teodora Potockiego (Bibl. Nar. ms. syg. 3253). Zródła
do dziejów Warszawy... określają pałac Potockiego (posesja 607) jako „dworek"
i podają, że w r. 1754 był on w ręku bankiera (op. cit., s. 428). Około 1760 r.
J.A. Załuski najął położony w pobliżu książnicy „pałacyk na podwórzu jezuickim
[...] z ogrodem". J.E. Minssowicz do J.A. Załuskiego, Warszawa 22 V 1760 Bibl.
Nar. ms. syg. 3260.
23
B.S. Kupść, op. cit., s. 278, A. Bartczakowa, op. cit., s. 24, W. Terlecki,
Mennica warszawska 1765—1965, Wrocław 1970, s. 37, aneks dokument 1.
106