SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

O atrakcyjności posady bibliotekarza w książnicy warszawskiej świadczył
fakt, że liczni kandydaci starali się z własnej inicjatywy o jej zdobycie,
a osoby z kręgu Załuskiego polecały swym znajomym pracę w Bibliotece.
We wrześniu 1763 r. pijar Antoni Wiśniewski, przyjaciel Załuskiego,
radził biskupowi kijowskiemu przyjąć j:ako bibliotekarza francuskiego
jezuitę — ojca Piarda. Rok wcześniej parlament paryski ogłosił dekret
o rozwiązaniu zakonu jezuickiego we Francji i konfiskacie jego majątku.
Zakonnicy francuscy opuszczali swoje kolegia, przenosząc się do współbraci
za granicą, m.in. do Polski. Miejscem pobytu o. Piarda miało być —
jak wynika z listu Wiśniewskiego — kolegium jezuickie w Warszawie.
Uczony pijar pamiętając, że od dwóch lat kolegium to sprawowało zarząd
nad książnicą publiczną, prosił biskupa, by wymógł na jego przełożonych
skierowanie francuskiego zakonnika do pracy bibliotecznej.
Wiśniewski podkreślał wielką erudycję i zdolności swego protegowanego
i jednocześnie pisał do Załuskiego: „Niechaj Wasza Ekscelencja nie myśli,
że ponieważ ten jezuita nazywa się ojciec Piard, a ja jestem pijarem,
to przez analogię i przez przyjaźń dla niego mówię o nim w ten sposób
[...] Jeśli pijar poleca Panu jezuitę, to znaczy, że ten jezuita czymś przewyższa
wszystkich innych" 120 . Brak jest danych świadczących o podjęciu
pracy w Bibliotece przez o. Piarda.
Sugestie, dotyczące doboru bibliotekarzy, zgłaszał również Jan Daniel
Janocki 121 .
O posadę w Bibliotece starali się: akademik zamojski Stanisław Duńczewski
(w latach 1744—1746); literat — Aleksander Paweł Zatorski
(w r. 1748) oraz syn Jana Milżewskiego, warszawskiego redaktora gazetek
pisanych (w r. 1750) 122 . Brak jest danych, które mówiłyby, że wyżej
wymienione osoby pracowały w Bibliotece. Prawdopodobnie spotkały się
one z odmową.
Załuscy przyjmowali do swojej Książnicy na stanowiska bibliotekarzy
osoby o wysokich kwalifikacjach. Prefekt, Jan Daniel Janocki, pobierał
naukę w szkole św. Krzyża w Dreźnie, której rektorem był historyk,
bibliograf i hebraista — Jan Chrystian Schoettgen, oraz w instytucie
pedagogicznym w Pforcie nad Saalą pod Naumburgiem (w latach
francusku i angielsku nie tak dobrze umie, przy naukach w malarstwie i muzyce
także biegły. Charakter jego jest przyłożony. Podaję tedy trzech dosyć sposobnych
dziedziuków do wybrania którego z nich. Wkrótce rozkazów Pańskich wyglądają
[...]" (Lipsk 18 V 1759).
120
A. Wiśniewski do J.A. Załuskiego 10 IX 1763 Bibl. Nar. ms. syg. 3263.
121
J.D. Janocki do J.A. Załuskiego 18 VIII 1773 Bibl. Nar. ms. syg. 3298; zob.
też Moim czytelnikom pozdrowienie — przedmowę do książki Janockiego pt.
Musarum Sarmaticarum specimina nova, Breslau 1771.
122
Listy do J.A. Załuskiego: S. Duńczewskiego 21 VIII 1744 oraz brulion odpowiedzi
Załuskiego, 6 XI 1744, 11 VII 1746, A.P. Zatorskiego Równe 17 XII 1748;
A.S. Załuskiego 2 II 1750, 17 III 1750 Bibl. Nar. ms. syg. 3244, 3246, 3248, 3250.
63