SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

lisa Księgę Widowisk, spolszczoną. Nagurczewski, łatwo utrzymujący się
w tych naszych czasach na pierwszym miejscu jako znawca subtelności
polskiego języka, przetłumaczył na polski Mowy Demostenesa"'.
„Załuski szczęśliwie objął przekazany sobie episkopat kijowski. Przyjęty
z niewiarygodną życzliwością przez wszystkich ludzi, wszelkiego
stanu i wieku. Wedle dawnego zwyczaju kapłanów przyłożył się gorliwie
do swych obowiązków, albowiem sam z największą powagą i dostojnością
głosi kazania do ludu. Sam udziela najświętszego Sakramentu Eucharystii.
Sam także honorowo grzebie ciała zmarłych biedaków".
„Wielki poseł króla Francji markiz de Paulmy d'Argenson, człowiek
bardzo mądry, obdarzony przez naturę wszelkimi zdolnościami wspiera
szczególną życzliwością uczonych warszawskich. Bardzo często uczestniczy
w publicznych odczytach i dyskusjach. Zwykle zbija cudze argumenty
albo przedstawia własne, wcale bystre i ważkie. Hrabia Aranda, wielki
poseł króla Hiszpanii, mąż wielkoduszny, wzbudza w naszym narodzie
najwyższy podziw przepychem życia, a zwłaszcza wspaniałością
przyjęć. Załuski, biskup kijowski, z wielkim szacunkiem goszczony w
Wilnie przez Łopacińskiego, sekretarza Litwy i Massalskiego, referendarza
tego wielkiego księstwa, obu cieszących się sławą z powodu swej
kultury i erudycji. Czczony różnymi długimi pochwałami przez akademię
i założone przez nią kolegia dla szlachetnie urodzonych młodzieńców.
Stąd prostą drogą przez Królewiec wraca do siedziby biskupiej
Warmii — Heilsbergu. Tam wspaniale przyjęty przez księcia Grabowskiego,
który porównywał jego powagę, naukę i mądrość z biskupami
dawnego Kościoła, został obdarowany przezeń starym, pięknym rękopiśmiennym
kodeksem świętej Biblii. Stamtąd zdrów i cały do nas powrócił
ku wielkiej radości całej Warszawy".
Analiza każdego rozdziału ujawnia, że podane w nim wiadomości pochodzą
z tego samego okresu. Następujące po sobie odcinki informują
o faktach, które zaszły w kolejnych miesiącach i latach. Doniesienia zamieszczone
w Excerptum... pochodzą z ok. 5 lat (najwcześniejsze —
z r. 1759). Co ważniejsze, tematyka notatek zredagowanych przez Janockiego
obraca się wokół tych samych spraw, które były poruszane na łamach
gazet pisanych i drukowanych. Prefekt Książnicy informuje więc
o wakansach i nominacjach, ślubach i zgonach, przekazuje wieści z życia
sfer arystokratycznych oraz kościelnych, powiadamia o krajowych i zagranicznych
podróżach osób znakomitych, zamieszcza wreszcie notatki
o nowościach książkowych. W przeciwieństwie do ówczesnej polskiej
prasy Janocki stroni jednak od spraw polityki wewnętrznej i międzynarodowej.
Opisywani przezeń ludzie, to z reguły mecenasi nauki, nauczyciele
zakonni, pisarze, poeci, kaznodzieje. Choć sprawy literackie i nau-
66
J.D. Janocki, Excerptum..., t. I, fragment ode. III, s. 10.
67
Ibid., fragment ode. XXXII, s. 64.
7 — J. Kozłowski, Szkice...
97