SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

—1687), architekt, jezuita, Stanisław Solski (1622—1701), matematyk, jezuita,
Franciszek Mesgnien-Meniński (1623—1698), leksykograf, Bartłomiej
Dankwart (1629—1699), kaznodzieja, jezuita, Stanisław Lubomirski
(1642—1702), pisarz polityczny.
Zachowane źródła informują o trzech salach — sypialni, garderobie
V gabinecie — w apartamentach biskupa kijowskiego, znajdujących się
w prawym, parterowym skrzydle Biblioteki. Ściany ich miały ozdobne
obicia. Wewnątrz znajdowały się m.in. „zwierciadła, stoły, kanapy, bureaux,
zegary" 26 .
Wiadomo, że w sypialni Załuskiego obok łóżka stał girydan — stolik
jednonożny — a na przeciwko niego większy stół; na stole i na girydanie
leżały — bliżej nieznane — szczególnie ulubione czy też potrzebne
Załuskiemu książki. Przebywając w więzieniu w Smoleńsku biskup
usilnie prosił, by mu je przesłano. Zarówno w sypialni, jak i w garderobie,
stały szafy z prohibitami. Mimo, że znajdowały się one w najbardziej
osobistych pokojach współfundatora Biblioteki, były stale zamknięte;
prócz Załuskiego i Janockiego nawet inni bibliotekarze nie mieli dostępu
do kluczy i nie znali zawartości szaf 27 .
Zachowane źródła informują o niektórych sprzętach i przedmiotach,
które znajdowały się w gabinecie. Były tu „różne manuscripta ściągające
się do historii o dziejach polskich", trzy szkatułki, z których w dwóch
chowano numizmaty, „puchar z kości słoniowej i niektóre inne antiquitates".
Przy oknie leżały arkusze papieru z czerwonymi liniami. Można
domyślać się, że obok okna stał „stolik do pisania pięknej roboty", przy
którym pracował biskup 28 .
Wiadomo, że zakupione do Biblioteki książki przechodziły przez ręce
Załuskiego i były przez niego „konotowane". Z notatki Wawrzyńca Mitzlera
de Kolof, sporządzonej dla KEN tuż po śmierci biskupa, dowiadujemy
się, że uczony bibliograf miał zwyczaj rzucać przejrzane książki na
wielką stertę, zwaną przez niego „Mare Magnum", skąd miały one być
roznoszone przez służbę na wskazane miejsce 29 . Na podorędziu trzymał
biskup „książki usualne", tzn. — jak można się domyślać — katalogi
bibliotek i katalogi aukcyjne, bibliografie, dykcjonarze i encyklopedie 30 .
Obok nich w gabinecie księdza referendarza mieścił się jego księgozbiór
prywatny. Dwa były źródła wzrostu tego księgozbioru. Po pierwsze, au-
26
Testament J.A. Załuskiego..., s. 3.
27
Testament J.A. Załuskiego...; listy J.A. Załuskiego do A. Dunin-Wąsowicza...
28
Jesienią 1763 r. skradziono księdzu referendarzowi „zegar staroświecki misternie
robiony pięć ćwierci wysoki na postumencie z 3 gałkami okrągłymi, dni
miesiące, planety i kalendarz świąt całego roku pokazujący", „kompas srebrny podługowaty
na calów blisko 8 wzdłuż a wszerz niby 4 z igłą magnesową pod szkłem
okrągłym, przy którym szkle w górę i na dół krzyż był pomykany, godziny skazujący"
oraz „lichtarz srebrny" („Kurier Warszawski" 1763 z dn. 8 X, nr 81).
29
M. Ł o d y ń sk i, Z dziejów..., s. 55.
30
M. Łodyński, Fragmenta Zalusciana..., s. 267.
109