SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

II. Zasięg krajowych kontaktów naukowych braci Załuskich i ich Biblioteki (do
r. 1774)
tych i błogosławionych (m.in. Wincentego Kadłubka) oraz obrazów słynących
łaskami i cudownych relikwii; wreszcie potrzebę poznania ludzi
uczonych (Benedykta Chmielowskiego w Firlejowie). Do wielu miejscowości
ciągnęła Załuskiego — jak się zdaje — czysta ciekawość. Jest prawdopodobne,
że do Kamieńca Podolskiego pchnęła biskupa kijowskiego
przede wszystkim chęć obejrzenia sławnej twierdzy, do Rakowa i Lewartowa
— zainteresowanie pamiątkami po braciach polskich; do Opatowa,
jak można sądzić, pojechał Załuski, by zobaczyć „ceremonię pogrzebu
żydowskiego" 20 . Najważniejszą pobudką, skłaniającą referendarza do
wojaży, były książki. „W gorliwości swojej niestrudzony — pisał Lelewel
— Załuski nawiedzał domy prywatne, biblioteki klasztorne, przetrząsał
ich wolumina drukowane i rękopiśmienne i bardzo rozmaitą drogą
do swoich zbiorów pozyskiwał. Kupił, uwiódł nieświadomych, mieniał
się z nimi, dość że swego dopiął i do swego zbioru ściągał; historyczne
20
Ibid.
29