SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

Rozdział
II
INSTYTUCJE NAUKOWE I LITERACKIE
ZWIĄZANE Z BIBLIOTEKĄ
Począwszy od czwartego — piątego dziesięciolecia XVIII w., osobiste,
bezpośrednie kontakty między stawały się w Polsce coraz
częstsze i coraz bardziej wszechstronne, przyczyniając się w ten sposób
do przełamywania izolacji kół ludzi uczonych. Miłośnicy wiedzy w coraz
większym stopniu uświadamiali sobie wspólnotę swoich dążeń. Wraz
z formowaniem się środowiska naukowego rosła potrzeba instytucji, które
pośredniczyłyby w wymianie informacji (naukowych i bibliograficznych);
pomagały w zdobywaniu potrzebnych książek i materiałów źródłowych;
ułatwiały wydawanie wartościowych prac; umożliwiały poznanie
metod pracy edytorskiej i naukowej. Powstawała sytuacja sprzyjająca
refleksjom na temat organizacji życia literackiego i naukowego;
tworzył się odpowiedni grunt dla organizowania — początkowo efemerycznych
— towarzystw naukowych i stowarzyszeń czytelniczych, konkursów
naukowych i literackich, czasopism, szkół, instytucji zajmujących
się pomocą w publikowaniu wartościowych książek. Jest charakterystyczne,
że zdecydowana większość tego rodzaju przedsięwzięć, podjętych
w okresie panowania Augusta III, zrodziła się w kręgu Biblioteki
Załuskich; wiele z nich nie wyszło poza stadium projektu, niektóre jednak
zostały zrealizowane. W niniejszym rozdziale omówię te inicjatywy,
które bądź zostały wysunięte przez braci Załuskich, bądź też były do
nich adresowane.
KONKURSY NAUKOWE I LITERACKIE
Z okazji „publicznej inauguracji Biblioteki Warszawskiej", która
miała odbyć się 11 listopada 1746 r., w okresie obrad sejmu, Załuscy
ogłosili konkurs na napisanie lukubracji w języku łacińskim, prozą lub
wierszem, „de utilitate insigni ex Bibliothecis publicis in scientias, et
arts prommanante". Literaci mogli w nich „superaddi i Elogium Jego
K.Mci. P.N.M. pod którego szczęśliwym panowaniem scientiae reflorescunt".
Najlepsze prace miały być nagrodzone medalami z czystego złota,
wartości 50 czerwonych zł, ufundowanymi przez Jędrzeja Stanisława
5° 67