SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

kowe nie dominują w sposób bezwzględny w tych doniesieniach to jednak
zajmują w nich wiele miejsca.
Czy nie jest prawodopodobne, że wspomniane tu książki to swego
rodzaju zbiory „uczonych gazetek pisanych" Możliwe, że gazetki te bywały
sukcesywnie sporządzane i rozprowadzane w kręgu Biblioteki Załuskich;
dla czytelnika obcego oraz dla upamiętnienia i utrwalenia przeszłych
wydarzeń kulturalnych — Janocki co pewien czas wydawał ich
zbiór.
DRUKARNIA
Andrzej Stanisław Załuski zamierzał założyć dwie drukarnie z księgarniami,
jedną w Krakowie, a drugą w Warszawie. Oba zamierzenia
powziął przy tym bardzo wcześnie. Wiadomość o projekcie założenia
tłoczni krakowskiej (działającej pod protektoratem biskupa i kapituły),
znajduje się w niedatowanym liście Andrzeja Stanisława do brata Józefa,
napisanym ok. stycznia 1741 r., natomiast informację o projekcie uruchomienia
drukarni w Warszawie zawiera odręczna notatka biskupa krakowskiego
z ok. 1747—1748 69 .
Różnie potoczyły się losy obu inicjatyw. Oficyna krakowska powstała,
warszawska — nie. Zabiegi wokół instalacji drukarni w Warszawie podejmował
A.S. Załuski w latach 1753—1754. „Drukarnia jest gotowa,
miejsca tylko i przewiezienia potrzebuje, a naprzód dyrektora dobrego,
ażeby nią rządził rozumnie, i bibliopola, żeby z niej księgi sprzedawał" —
pisał biskup krakowski do brata 28 I 1753 r. 7 ° „Na drukarnię miejsca
w Warszawie jeszcze nie mam — komunikował 3 II 1754 r. — ale i na
to jest projekt, lecz ten koszt doda, nie profitu Bibliotece, jak się miarkuje
po krakowskiej; bo nasz kraj nie dla pożytku ma drukarnie. Gdy
bibliopolów nie masz, i księgi nieskupne" 71 . Wreszcie w maju 1754 zostały
przesłane Wisłą do Warszawy na „własną potrzebę prasy, litery
i instrumenta do drukarni należące" 72 . Za pośrednictwem Johanna Christopha
Gottscheda, który pozostawał w dobrych stosunkach z lipskimi
księgarzami i drukarniami, J.A. Załuski starał się sprowadzić do Warszawy
fachowca do kierowania przedsiębiorstwem. Trudno było znaleźć
w Saksonii człowieka, który by jednocześnie miał dobrze opanowany
fach, rozporządzał kapitałem potrzebnym do uruchomienia firmy, znał
język polski (by tłoczyć polskie książki) i był katolikiem (by uchronić
biskupa od oskarżeń o popieranie herezji). Obiecując pomoc J.Ch. Gott-
68
Ibid., ode. XLII, s. 76—77.
69
Państwowa Bibl. im. M.J. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie ms. syg.
Arch. Załuskich Raznyje bumagi nr 287 mf. Bibl. Nar. 16002.
70
Bibl. Nar. ms. syg. 3253.
71
Ibid. Bibl. Nar. ms. syg. 3254.
72
Ibid.
98