SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

1738—1744). Program tej ostatniej placówki obejmował przede wszystkim
gruntowną znajomość pisarzy greckich i łacińskich. Nauczycielami
Janockiego byli m.in. wykładowca matematyki Jan Jerzy Hubsch oraz
Stubel i Freytag, znawcy ksiąg i bibliografii. Janocki przyjaźnił się w
szkole m.in. z poetami — Fryderykiem Klopstockiem i Janem Eliaszem
Schlegelem. Przyszły prefekt Książnicy nauczył się w Pforcie władać
biegle łaciną, poznał także język grecki i hebrajski, słabiej zaś — francuski;
niemieckim posługiwał się od urodzenia. Wśród kandydatów na
pracowników Biblioteki Aleksander Paweł Zatorski obiecywał Załuskiemu
nauczyć się po niemiecku i włosku, a udoskonalić swój francuski;
Niemiec Wichman znał, prócz języka ojczystego, język francuski i „cokolwiek
włoski", Słowak Stewonki — polski i łacinę oraz (słabo) francuski
i angielski. Następca Janockiego na stanowisku prefekta, Jerzy
Koźmiński, był specjalistą w zakresie języka i literatury łacińskiej; kierując
Książnicą, opracował jednocześnie ogłoszone drukiem słowniki polsko-łaciński
i łacińsko-polski. Jego współtowarzysz zakonny, Stefan Wulfers,
bibliotekarz w latach 1765—1773, znał język francuski i niemiecki
oraz literaturę starożytną 1 ".
Załuscy starali się, by ich bibliotekarze uzupełniali za granicą swe
przygotowanie do pracy w bibliotece. Jędrzej Stanisław Załuski pisał do
brata w końcu lipca 1751 r., by ,,P. Janocki, nie mając co w Bibliotece
pilnować dla zawalenia księgami, wyjechał do swoich ([do Drezna],
a stamtąd rad by się przejechał po akademiach dla wyperfekcjonowania;
dobrze by, żeby się mógł i języków nauczyć pour être un Bibliothecaire
parfait; dałem mu trochę kosztu na tę podróż" 124 . Personel Książnicy nabywał
koniecznych umiejętności w trakcie pracy. Prefekt Biblioteki
(i ewentualnie jego zastępca) mieli obowiązek wprowadzania swych podopiecznych
w obowiązki bibliotekarzy; przysięga składana przez kierownika
Książnicy zobowiązywała go do tego, by z chwilą rezygnacji ze
swego urzędu instruował przez osiem dni swego następcę 125 .
Częściowy wgląd w obowiązki bibliotekarzy oraz w stosunki panujące
w Bibliotece dają zalecenia Jędrzeja Stanisława Załuskiego dla Karola
Kreni oraz listy biskupa kijowskiego pisane z więzienia 126 . Materiały
te pokazują, że poszczególni pracownicy nie specjalizowali się w
określonych zajęciach, przeciwnie, byli przerzucani od jednego zadania
123
J. P o p 1 a t e k, Komisja Edukacji Narodowej. Udział byłych jezuitów w
pracach KEN, Warszawa 1773, s. 96—99; A.P. Zatorski do J.A. Załuskiego Równe
17 XII 1748 Bibl. Nar. ms. syg. 3248; zob. też przyp. 117.
124
A.S. Załuski do J.A. Załuskiego 23 VII 1751 rps. Bibl. Nar. 3251.
125
Państwowa Bibl. im. M.J. Saltykowa-Szczedrina w Leningradzie Archiv. Załuskich
nr 291 mf. Bibl. Nar. nr 16003; R. M i n z 1 o f f, op. cit., s. XIX.
126
Notatka A.S. Załuskiego dołączona do jego listu do J.A. Załuskiego 17 IV
1747 Bibl. Nar. ms. syg. 3247; Bibl. im. M.J. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie
Archiv Załuskich nr 291; J.A. Załuski do A. Dunin-Wąsowicza r. 1767 Bibl. PAN
w Krakowie ms. syg. 1085.
64