SZKICE O DZIEJACH BIBLIOTEKI ZAŁUSKICH

niu nakładu publikacji, informowano znajomych o nowościach książkowych
i zachęcano ich (lub zniechęcano) do ich nabycia.
Autorzy książek mogli wśród erudytów i bibliofilów z kręgu Biblioteki
znaleźć słowa zachęty i aprobaty dla swoich przedsięwzięć pisarskich.
Propagowanie osiągnięć książnicy
Jan Daniel Janocki i osoby ze środowiska Biblioteki prowadziły akcję
propagowania zasług, jakie dla kultury polskiej położyła Książnica i jej
założyciele. Chwalono szczególnie erudycję referendarza koronnego, jego
pracowitość, hojność na cele kulturalne i powiązania z uczonym światem.
Pochwały Biblioteki oraz urządzane w jej gmachu akademie, a także
liczne pochlebne wzmianki w czasopismach i mowy nauczycieli w kolegiach
zakonnych — przedstawiały często Bibliotekę jako głównego
twórcę dokonującego się w Rzeczypospolitej przełomu kulturalnego.
Łączność i transport
Wobec wielkiego rozproszenia osób z kręgu Biblioteki Załuskich do
rangi ważnego problemu urastała kwestia wzajemnego porozumiewania
się (przesyłanie korespondencji, paczek z książkami, pieniędzy na subskrypcję
itd.).
Jednym z najczęściej używanych w kręgu Biblioteki Załuskich środków
łączności była poczta. Dzięki poczcie królewskiej regularne kursy
łączyły Warszawę z Krakowem (poczta krakowska), Poznaniem (wielkopolska),
Gdańskiem i Królewcem (pruska) Kownem i Mitawą (mitawska),
Lublinem, Lwowem i Kamieńcem Podolskim (ruska), Wrocławiem (wrocławska).
Sieć tę uzupełniały tzw. poczty partykularne, organizowane
przez dwory i klasztory (poczta przemyska, lwowska, jarosławska, nowogrodzka).
Dwory, klasztory, kolegia i katedry, położone na trasach
połączeń pocztowych, rozwijały zwykle z Biblioteką Załuskich współpracę,
która była bardziej wszechstronna, regularna i długotrwała, niż
współpraca, jaką prowadziły z nią ośrodki leżące poza szlakami komunikacji
pocztowej. Jednym z czynników, który wpłynął na trwałość
związków z Biblioteką zakonu bożogrobców, było najprawdopodobniej to,
że zarówno klasztor miechowski, jak i największe placówki filialne zakonu
— w Krakowie, Gnieźnie i Przeworsku — były położone w miastach,
do których docierała poczta. Z korespondencji Załuskich wiadomo
m.in., że za pośrednictwem poczty pruskiej przesyłali sobie paczki
7. książkami Józef Jędrzej Załuski oraz jego współpracownicy Jan Fryderyk
Sapieha (Kodeń) i Jerzy Mikołaj Hylzen (Dagda) 91 .
50
91
Listy do J.A. Załuskiego: J.F. Sapiehy Kodeń 30 I 1743; J. Hylzena Dagda