Dejan Sulejmanov - Filozofija na pravoto (p. 909)

7.5. ESTETSKA TEORIJA
Estetskiot argument veli deka dobroto pove}e se ceni koga se
posmatra vo kontekst vo zloto. Ili poprecizno, zloto se opravduva so
tvrdeweto deka ubavinata na svetot bi bila pomala dokolku ne bi postoelo
zloto kako sprotivnost na dobroto, 281 ili koga ne bi postoelo
zloto, ne bi postoelo ni dobroto. 282 Istiot argument se sre}ava i kaj
Akvinski, a podocna i kaj Dekart i Lajbnic.
e}i toj ne uspe da gi ubedi vo toa deka negovata volja e slobodna i deka ne go
saka ni ednoto ni drugoto, mora{e da izbira. Toj se re{i vo imeto na darbata
bo`ja {to ja vikaat sloboda da go pro{etaat trieset i {est pati niz stroj
vojnici. Izdr`a dve pro{etki... Polkot be{e sostaven od dve iljadi lu|e,
{to zna~i deka dobil ~etiri iljadi stapa od tilot do zadnikot. Mu gi par~osaa
musklulite i nervite i koga treba{e da svrti tretpat, ne mo`ej}i pove}e
da izdr`i, Kandid zamoli da bidat tolku dobri i da mu ja par~osaat glavata.
Toj i }e ja dobie{e ovaa milost: mu gi vrzaa o~ite, go kleknaa na kolenici. Vo
toj moment kralot na Bugarite pominuva{e ottuka i pra{a kakov zlostor napravil
ma~enikov. Bidej}i ovoj kral be{e umen, od se ona {to mu raska`uvaa
za Kandid razbra deka ova mom~e e metafizi~ar, neupaten vo rabotive na svetov,
ta toj mu ja dade svojata milost so velikodu{nost {to }e bide falena vo
site vesnici niz site vekovi. Ibid, str. 33.
281
Dodlek, Ivan, Zlo kod Avgustina i estetika ru`noga. Filozofija. org. str. 3.
282
Kako {to teistite moralnoto zlo mu go prepi{uvaa na ~ovekot, a
samoto dobro go izveduvale od boga, taka i fizi~koto zlo, zloto vo prirodata,
delumno neposredno a delumno posredno, i go prepi{uvaa na materijata, odnosno
na neizbe`nata nu`nost na prirodata. Koga ne bi postoelo zloto, ne bi
postoelo ni dobroto. Koga ~ovekot ne bi trpel glad, ne bi u`ival vo hranata,
nitu bi ~uvstvuval potreba za nea, koga ne bi mo`el da ja skr{i nogata ne bi
imal ni koski, pa spored toa ne bi mo`el ni da odi. Koga ne bi mo`el da ~uvstvuva
bolki koga e ranet, ne bi ~uvstvuval ni potreba da se brani. Zatoa, velat
tie, glupavo e koga ateistite gi naveduvaat zloto, stradawata, bolkite vo
`ivotot kako dokaz protiv postoeweto na dobriot, mudar i semo}en tvorec.
Sekako, sosema e to~no deka koga ne bi postoele ovie ili onie zla, mo`ebi ne
bi bile ni ovie i onie dobra. Me|utoa, taa uslovnost va`i samo za prirodata,
a ne i za eden bog. Kako {to bog e su{testvo vo koe teistot zamisluva bla`estvo
bez porok i sovr{enost bez nedostatoci, isto taka za boga i toa nu`no se
vrzuva i sfa}aweto deka toj mo`e da sozdade dobro bez zlo i eden svet bez stradawa
i nedostatoci. Zatoa hristijanite i veruvaat vo eden iden svet vo koj
toa navistina }e bide slu~aj, od koj e otstraneto ona {to ateistot go naveduva
kako dokaz deka svetot nema bo`ensko poteklo. A starite hristijani go imaa
toj svet vo rajot. Dokolku Adam ostanal vo onaa sostojba na nevinost i sovr-
{enost vo koja izlegol od racete bo`ji, negovoto telo bi ostanalo nepodlo-
`no na raspad i povredi i prirodata voop{to bi bila po{tedena od site zla i
nedostatoci koi sega gi ima... Ovie teodikei ja ograni~uvaat bo`jata dejnost,
188