Dejan Sulejmanov - Filozofija na pravoto (p. 909)

Spored Hobs, prirodnoto pravo i prirodniot zakon va`at samo
vo prirodnata sostojba. Prirodata gi sozdala lu|eto ednakvi vo pogled
na duhovnite i telesnite sposobnosti. Razlikata od ~ovek do ~ovek ne
e tolku golema za eden vrz osnova na taa razlika da mo`e za sebe da
bara kakva i da e korist na koja nekoj drug ne bi mo`el da pretendira
isto kako i onoj prviot. Ni eden ~ovek ne e tolku slab {to ne bi mo-
`el da predizvika strav kaj svoite sosedi, nitu tolku silen {to bi
bil imun od stravot od drugite. 776 Od ednakvosta proizleguva nedoverba.
Od taa ednakvost vo sposobnostite nastanuva ednakvost vo nade`ta
deka }e gi postigneme svoite celi. Ottamu, ako dvajca sakaat ne{to
isto, koe nemo`at da go u`ivaat, tie toga{ stanuvaat neprijateli i na
patot kon svojata cel, koja glavno e nivnoto samoodr`uvawe, a ponekoga{
samo zadovolstvo, nastojuvaat kon me|usebno uni{tivawe ili pot-
~inuvawe. 777 Od nedoverba - vojna. Za da se obezbedi od zaemniot strav,
na ~ovekot ne mu ostanuva nikakov drug razumen na~in osven toj prv da
udri. Vo prirodata na lu|eto nao|ame tri osnovni pri~ini na kav|i.
Prvata - natprevar gi naveduva lu|eto da gi napa|aat drugite zaradi
dobivka, vtorata - pretpazlivost zaradi bezbednost, tretata - slava
zaradi steknuvawe ugled. 778 Nadvor od uredenite dr`avi sekoga{ postoi
vojna na sekoj protiv site. Spored toa, o~igledno e deka dodeka `iveat
bez edna zaedni~ka vlast koja site gi dr`i vo strav, lu|eto `iveat
vo onaa sostojba koja se narekuva vojna vo koja sekoj ~ovek e protiv se-
{tvo toa sebesi da si go predo~i kako dobro. A izgleda deka e dobro seto ona
{to e prijatno i {to se odnesuva ili na setilata ili na umot. Me|utoa, ova
zadovolstvo na umot e ili slava ili dobro mislewe za samiot sebesi - seto
ostanato se odnesuva na setilata ili doveduva do ~uvstvitelni u`ivawa, a
mo`e da se izrazi so eden zbor ugodnosti. Sekoe dru{tvo zna~i postoi ili zaradi
dobivka ili zaradi slava, t.e. ne tolku poradi qubov sprema bli`niot,
kolku poradi qubov sprema samiot sebesi. Tubi}, R. op. cit. 68 i 69-70.
776
"[to se odnesuva do telesnite sposobnosti, i najslabiot e dovolno
silen da go ubie najsilniot, bilo so tajni dosetki, bilo vo sojuz so drug koj se
nao|a vo ista opasnost kako i toj. A {to se odnesuva do du{evnite sposobnosti,
nao|am deka tuka postoi u{te pogolema ednakvost me|u lu|eto. Hobz, T.
Levijatan ili materija, oblik i vlast dr`ave crkvene i gra|anske, Kultura, Beograd,
1961. str. 105. Ednakvosta spored Hobs e mo`na samo vo prirodnata sostojba,
{to zna~i samo nadvor od gra|anskoto op{testvo. Za{to, ako go pogledneme
zreliot ~ovek i pomislime kako duri i na najslabiot ~ovek mu e lesno da go
ubie najsilniot, toga{ nema pri~ini koi i da e so sigurnost vo sopstvenite
sili da misli deka prirodata go sozdala nad drugite. Ednakvi se onie koi
mo`at da si napravat isti raboti edni na drugi. Spored toa, site lu|e po
priroda se ednakvi: neednakvosta proizleguva od gra|anskite zakoni. Tubi}, R.
op. cit. str. 71.
777
Hobz, T. Levijatan, str. 106
418
778
Ibid, str. 107-108.