Dejan Sulejmanov - Filozofija na pravoto (p. 909)

sekoe lice go dobiva go dobiva od drugite koi toa mu go davaat vo zamena
za ne{to ili kako podarok. Vo slobodnoto op{testvo razli~ni
lica kontroliraat razli~ni resursi, a novata sopstvenost niknuva vrz
osnova dobrovolnata razmena i aktivnostite. Raspredelbata na udelite
ne e po{iroka od raspredelbata na partnerite vo op{testvoto vo
koe poedinecot izbira so kogo }e stapi vo brak. Vkupniot rezultat e
proizvod na mnogu poedine~ni odluki koi poedincite imaat pravo da
gi donesuvaat. 1187 Vo toj konteks, Nozik zboruva za tri na~ela na pravednost:
1 0 na~elo na pravednost vo steknuvaweto (izvorno steknuvawe na
sopstvenosta, aproprijacija na stvarite koi nemaat sopstvenik: tuka
go pomestuva pra{aweto - kako stvarite koi nemaat sopstvenik mo`at
da stanat ne~ija sopstvenost), i 2 0 na~elo na pravednost vo prenosot
(prenos na sopstvenosta od edno lice na drugo: tuka gi pomestuva
pra{awata - so koi procesi nekoe lice mo`e da ja prenese sopstvenosta?
na koj na~in nekoj mo`e da se stekne so sopstvenost? i opisite
nadobrovolna razmena, podaruvaweto, izmamata i opredeleni konvencionalni
podrobnosti) i 3 0 na~elo na rektifikacija na nepravdata: na
povredata na prvite dve na~ela (pra{awe za ispravawe na nepravdnite
vo poseduvaweto). 1188 Vrz osnova pak, na tie na~ela (raspredelbata e
pravedna ako sekoj ima pravo na sopstvenost so koe e sopstvenik spored
taa raspredelba) ja dava slednava maksima na distributivnata pravda:
"Od sekogo kako }e izbere, sekomu kako e izbran," 1189 so koe ignorira
sekakva raspredelba koja poa|a od principot na egalitarizmot
(ednakvosta). 1190
1187
Ibid, str. 201-202.
1188
Ibid, str. 203.
1189
Ibid, str. 204 i 215.
1190
Mnogu avtori zboruvaat vo korist na ednakvosta vo slednava forma:
"Razlikite vo tretmanot na poedincite treba da bidat opravdani. (Ako
imam torta, a ima deset lica na koi bi sakal da im ja podelam, ili ako sekomu
mu dadam to~no desetina, toa nema - barem avtomatski - da bara opravduvawe,
no ako se oddale~am od na~eloto na ramnopravna podelba, od mene se o~ekuva
da navedam nekoja posebna pri~ina). Najpovolna situacija za toj vid na postavka
e onaa vo koja postoi edno lice (ili grupa) vo odnos sprema site, poedinec
(ili grupa) koi nemaat nekakvo pravo ili ovlastuvawe da se odnesuvaat na
opredelen na~in kako im e volja ili spored hir. Me|utoa, ako odam vo edno
kino namesto vo sosednoto, treba li da go opravdam svojot sopstven tretman
na sopstvenicite na tie dve kina? Ne li e dovolno toa {to mi se odi vo edno
od tie dve kina? Toa {to razlikite vo tretmanot mora da se opravduvaat im
soodvetstvuva na sovremenite vladi, za{to postoi proces koj na ednakov na-
~in se odnesuva sprema site i ne postojat prava odnosot da se opredeluva hirovito.
Me|utoa, golem del od raspredelbata vo slobodnoto op{testvo ne se
ostvaruva preku akcii na vladata, kako {to nitu propu{taweto da se poni{-
tat kone~nite rezultati na lokaliziranite individualni razmeni ne pretsta-
622