Dejan Sulejmanov - Filozofija na pravoto (p. 909)

taka {to site tri delovi so svoite doblesti pravat edna harmonija, se
pojavuva i ~etvrtata doblest - pravednosta. 643
du{a (nemo`e dobro da se odnesuva bez...)
del um del volja po`uden del
vo glavata vo gradite pod papokot
...mudrost ...hrabrost ...umerenost
koi vo nivna harmonija pretstavuvaat
pravednost
Platon, interesite na dr`avata gi stava pred site drugi interesi
i ottamu smetal deka vladetelot ima pravo da zaveduva cenzura vo
poezijata i kni`evnosta. Vo funkcija na tie interesi, bilo poradi
nadvore{niot neprijatel ili gra|anite vo zemjata, dozvoluval, vladetelot
i da la`e. Poznati se i negovite zalo`bi za celosna kontrola na
brakot i ra|aweto deca 644 od strana dr`avata kako i oddeluvaweto na
643 So toa {to sekoj od stale`ite ja vr{i svojata funkcija e trasiran
patot za iznao|awe i opredeluvawe na pravednosta na poedinecot. Kako {to
vo dr`avata site stale`i i site poedinci treba da slu`at za odr`uvawe i napredokot
na dr`avnata celina, taka i vo ~ovekovata du{a nejzinite razli~ni
funkcii treba da pretstavuvaat harmoni~no edinstvo, za{to so niv se odr`uva
i razviva `ivotot na poedinecot. Praveden e ne samo onoj koj vo svojot
individualen `ivot umee da najde i da oddr`uva polna harmonija me|u umot i
afektite i kopne`ite, tuku i onoj koj vo socijalniot `ivot go nao|a svoeto
mesto na koe spored svojata specifi~na nadarenost }e umee najdobro da i slu-
`i na zaednicata i na sebesi, kako {to e pravedna i onaa zaednica koja ne odi
kon apstraktno izedna~uvawe, tuku sekogo go postavuva na mestoto kade {to
toj so svojata specifi~na sposobnost mo`e najpove}e da koristi i nejze i sebesi.
Ni eden stale` zemen za sebe ne go pretstavuva dr`avnoto edinstvo: kaj
site se posilno naglaseni nivnite dol`nosti odo{to nivnite prava, site tie
se organi na dr`avata i duri vo nivnoto skladno funkcionirawe se manifestira
dr`avata kako ostvaruvawe na pravdata. Taka pravednosta stanuva osnovna
doblest vrz koja zasnova ne samo skladnoto funkcionirawe na site stale-
`i, tuku i harmoni~nata sinergi~nost na site op{testveni sili i poedinecot.
\uri}, M. Istorija helenske etike, str. 350.
644 Najmala gri`a mu se posvetuva na ona {to na mnozinstvoto mu e zaedni~ko.
Imeno, lu|eto najmnogu se gri`at za sopstvenoto, a za ne{tata koi
se zaednni~ki mnogu pomalku ili samo tolku kolku tie nekogo go zasegaat
kako poedinec. Vo taa smisla ja kritikuva Platonovata ideja za zaedni~ki
deca. Ako sekoj poedine~en gra|anin dobie iljada sinovi i toa ne kako takvi
koi se negovi poedine~ni, tuku kako sekoj sin da e ednakvo sin na sekogo, taka
i site ednakvo }e bidat zapostavuvani. Aristotel, Politika, Globus/Sveu~ili{na naklada,
Zagreb, 1988. str. 32.
365