Dejan Sulejmanov - Filozofija na pravoto (p. 909)

pite na pravednosta za osnovnata struktura na op{testvoto. Toa se
principite {to }e bidat prifateni od slobodnite, racionalni individui
koi se zainteresirani za unapreduvawe na sopstvenite interesi,
a se postaveni vo edna po~etna ramnopravna pozicija vo koja gi definiraat
osnovnite uslovi za nivnoto zdru`uvawe. Ovie principi treba
da gi reguliraat site natamo{ni dogovori: tie gi odreduvaat onie vidovi
na op{testvena sorabotka vo koi mo`e da se u~estvuva i oblicite
na vladeewe {to mo`e da se formiraat. Vakviot na~in na postapuvawe
kon principite na pravednosta, Rouls go narekuva pravednost kako
nepristrasnost. 1107 Spored toa, prodol`uva Rouls, "treba da si zamislime
deka onie koi u~estvuvaat vo op{testvenata sorabotka zaedni~ki,
vo eden kolektiven akt, gi izbiraat principite vrz ~ija osnova }e
se dodeluvaat osnovnite prava i obvrski i }e se opredeluva podelbata
na polzata od op{testvenoto `iveewe. Lu|eto odnapred treba da re-
{at kako }e gi reguliraat me|usebnite barawa i kakva }e bide osnova-
~kata povelba na nivnoto op{testvo. Isto kako {to sekoj ~ovek mora
so racionalno razmisluvawe da re{i vo {to se sostoi negovoto dobro,
odnosno kakov e sistemot na racionalni celi koi {to treba da gi sledi,
taka i grupata lu|e mora edna{ zasekoga{ da odlu~i {to e toa {to
tie me|usebno }e go ocenuvaat kako pravedno, a {to }e bide nepravedno.
1108 Izborot {to }e go napravat racionalnite lu|e vo ovaa
1107
Vidi: Ibid, str. 16-17. Vo ovaa misla, istiot avtor natamu veli:
"Pravednosta kako nepristrasnost "ne istra`uva {to stoi zad upotrebata na
pravata i mo`nostite od strana na lu|eto, prava i mo`nosti {to im se dostapni
za da gi izmirat, a u{te pomalku da gi maksimiraat zadovolstvata {to gi
postignuvaat. Taa ne se obiduva nitu da gi vrednuva relevantnite zaslugi na
razli~nite koncepcii na dobroto. Namesto toa, se pretpostavuva deka ~lenovite
na op{testvoto se racionalni lica koi se sposobni da gi prilagodat svoite
koncepcii za dobroto kon nivnata situacija. Ne e nu`no da se sporeduvaat
koncepciite na razli~nite lica koga ve}e edna{ }e se pretpostavi deka tie
se kompatibilni so principite na pravednosta. Sekomu mu e obezbedena podednakva
sloboda da sledi kakov `ivoten plan saka sî dodeka toj plan ne gi
kr{i barawata na pravednosta. Lu|eto u~estvuvaat vo primarnite dobra vrz
osnova na principot deka nekoj mo`e da gi ima pove}e ako tie se steknati na
na~ini koi ja podobruvaat situacijata na onie koi imaat pomalku. Koga edna{
}e se vospostavi celokupnoto ureduvawe i koga toa }e zapo~ne da funkcionira,
ne se postavuvaat pra{awa za vkupnoto zadovolstvo ili sovr{enstvo."
Ibid. str. 109.
1108
Vo ovaa smisla so pravo zabele`uva Perelman: "Gradej}i go svojot
sistem, profesorot Rouls pretpostavuva deka umnite su{testva, sposobni da
gi predvidat posledicite na svoite dela }e izgradat pravila koi, so ogled na
toa {to od po~etokot se ednakvi za site, }e deluvaat na toj na~in taa ednakvost
da se oddr`i vo nedogled. A {to da se pravi ako taa nade` ne se ostvari?
Koga ~lenovite na edno op{testvo prifatile izvesni osnovni i procedura-
576