Bekijk hoofdstuk 1 - Educatheek.nl

zetten ze niet al een J op je persoonsbewijs als je zelfs maar één
joodse grootouder hebt?’
‘Jawel,’ zei Arie, ‘maar ik denk toch dat het veiliger is om er zo
weinig mogelijk te hebben. De Duitsers zijn verzot op systematiek,
dat hebben we intussen wel gemerkt. Het zou me verbazen
als ze mensen niet op volgorde van het aantal joodse grootouders
op transport stellen. Naar Westerbork, of naar elders.’
‘Ik zal het er met vader over hebben,’ zei Tsinegolde.
‘Niet te lang wachten,’ raadde Arie nog aan.
Vader Joél en tante Rosalie vonden het direct een goed plan. Niet
dat ze veel hoop hadden dat het wat kon worden, maar ze waren
dankbaar dat er werd meegedacht over een oplossing.
‘Als die vriend van Tjalling daar iets mee kan…’
Het had natuurlijk iets heel naars. Er bestond onder christenen
een zegswijze die ‘het elfde gebod’ werd genoemd: gij zult uw
voorouders bekeren. Maar dat was iets zo totaal on-joods. Bekeren
al sowieso, en je voorouders? Ondenkbaar. Zeker voor streng belijdende
joden. Joél en Rosalie waren geen streng belijdende joden.
Hun ouders waren dat wel geweest, en toch wisten broer en
zuster Dobrowitz zeker dat ook hun ouders de actie die Arie de
Froe voor ogen stond, zouden hebben goedgekeurd. Ze zouden
zelfs graag hebben gewild dat het werd geprobeerd. Alles omwille
van de jongere generaties. Dat was de mening van de twee
rabbijnen-nakomelingen, de vader van Tsinegolde en zijn zuster.
Sheba en Rosa II daarentegen hadden er wel moeite mee.
Voor hen was het aanvankelijk een onoverkomelijke barrière, het
‘bekeren van hun voorouders’. Dat gold trouwens voor veel joden.
Ook vonden ze het onoprecht, onwaarachtig om niet voor
hun jood-zijn uit te komen. Alsof ze zich ervoor schaamden. Het
voelde als verloochening.
En er was nog iets. Sheba zei: ‘Moet ik mijn moeder ervan
beschuldigen dat zij ontrouw is geweest aan haar Jakov? Ik kan
haar toch niet tot hoer maken?’ Ze drukte het schone zakdoekje
dat ze voor calamiteiten altijd in haar hand hield, tegen haar ene,
vervolgens tegen haar andere oog.
113
De man van Tsinegolde Binnenwerk.indd 113 27-02-13 10:30