Bekijk hoofdstuk 1 - Educatheek.nl

23
Een paar dagen later, op 17 december, hoorden Arie de Froe en
vele anderen via Radio Oranje een gemeenschappelijke verklaring
van de regeringen van Engeland, de Verenigde Staten, de
Sovjet-Unie, en nog zeven bondgenoten, waaronder Nederland.
Dit was de boodschap:
In Polen, dat de Duitsers tot hun voornaamste abattoir hebben
gemaakt, worden de joden, met uitzondering van enkele voor de oorlogsindustrie
noodzakelijke, geschoolde arbeiders, systematisch weggevoerd
uit de getto’s die de Duitse indringers hebben ingesteld. Van
hen die weggevoerd werden, wordt later taal noch teken vernomen.
De krachtigen onder hen worden langzaamaan doodgewerkt in arbeidskampen.
De zwakken laat men sterven van koude of honger,
of zij worden bewust door massa-executies afgeslacht. Het aantal
slachtoffers wordt geschat op vele honderdduizenden.
Van gaskamers werd in dit bericht niet gerept. Maar Tjalling,
die het van Arie hoorde en die zich nog woordelijk het relaas van
Tzwi Swaab herinnerde, dacht er het zijne van.
Paus Pius xii wist al sinds de zomer van 1942 dat de joden
uit geheel Europa en masse werden vermoord, en deed er niets
aan. Pas in december, in zijn kerstboodschap, refereerde hij eraan.
Het was niet meer dan een melding: Zoiets als: honderdduizenden
personen zijn, zonder enige schuld hunnerzijds, vanwege
het enkele feit van hun nationaliteit of ras, ter dood gebracht of zijn
slachtoffer geworden van een voortschrijdende uitroeiing.
Hij sprak er geen schande van, hij bekritiseerde het niet, hij
veroordeelde het niet.
Ongeveer op dezelfde manier had Wilhelmina op 17 oktober
gesproken. Wel had zij nog de term smart in haar toespraak verwerkt.
En niet te vergeten het allermildste woord voor kritiek dat
in onze taal te vinden is: verontwaardiging.
Volgens latere geschiedschrijvers is het feit dat bijna iedereen
deze berichten uit Duitsland en Polen naast zich neerlegde, dat
men ze domweg niet geloofde, misschien te verklaren doordat ze
te gruwelijk waren. Te gruwelijk om serieus te nemen.
178
De man van Tsinegolde Binnenwerk.indd 178 27-02-13 10:30