Bekijk hoofdstuk 1 - Educatheek.nl

Daar zou dan voor Sheba een nieuw persoonsbewijs kunnen
worden opgehaald, namelijk een zonder de gevaarlijke J.
‘Er zijn leges verschuldigd, dat spreekt.’
Hoe kon het zo gemakkelijk zijn gegaan? Misschien had deze
Calmeyer, expert in het ontmaskeren van valse geschriften, niet
gezien dat dit fraude was. Of – en daar leek het meer op – deed
hij alsof hij dat niet had gezien. Als dat laatste het geval was,
was dat dan om in het veilige Nederland administratief aan het
werk te worden gehouden? Om niet naar het front te worden
gestuurd? Of misschien, en dat zou natuurlijk het mooiste zijn,
omdat hij het niet eens was met het beleid van de man van wie
Tsinegolde de naam weigerde uit te spreken? Tjalling ging als
gewoonlijk uit van het goede in de mens, ook in deze mens.
In 1992 kreeg Calmeyer postuum de Yad Vashem-onderscheiding,
maar nadien is men het er weer oneens over geworden of
dat wel terecht was.
Op zondag 23 maart 1941 werd in alle gereformeerde kerken een
stuk voorgelezen, een herderlijk schrijven, heette het. De essentie
van het stuk was dat het gebod tot naastenliefde verlangt dat je
niet toestaat dat je medemens, volksgenoten in dit geval, leed
wordt aangedaan. Het maakte diepe indruk. Op de gelovigen
in de kerken en op de joden die erover hoorden. Dit gebeurde
dus in de gereformeerde kerken. De katholieke kerken lieten een
soortgelijk geluid niet horen. Ook dat maakte indruk. En weer
een andere indruk maakten de hervormde kerken. Die beperkten
zich tot medeleven met tot het christendom bekeerde joden of
joden van wie ze verwachtten dat ze zich zouden bekeren.
Zoals de zaken nu stonden, hadden Sheba’s kinderen geen vier
maar drie joodse grootouders. Het was een begin.
Er werd gestaag verder gewerkt, maar toen een jaar later de
gele sterren verplicht werden, waren er in de familie nog altijd te
veel joodse grootouders. En dus zouden alle bewoners van nummer
35 in de Harmoniehof en de volwassenen van het Eindhovense
gezin van Sacha Dobrowitz op alle kleren waarmee ze op
117
De man van Tsinegolde Binnenwerk.indd 117 27-02-13 10:30