Bekijk hoofdstuk 1 - Educatheek.nl

More documents

Recommendations

Info

hield beslist net zoveel van zijn nakomelingen als de vrouwelijke leden van zijn gezin, maar hij was meer een denker dan een prater, met altijd een sigaar tussen zijn vingers, op zijn vaste plekje in de erker tussen de twee Antwerpse kasten, eikenhouten meubels die wel erg groot waren voor de Amsterdamse kamer van de Dobrowitzen. Of hij zat met zijn ogen dicht op de canapé. ‘Te slapen,’ fluisterde Sheba. Zij en Rosa de eerste slopen op kousenvoeten door het huis. ‘Te denken,’ zei Joél schuldbewust, als hij zijn ogen open deed. Rosa II kwam zowat elke dag voor of na haar werk – of zowel voor als na haar werk – dag zeggen op nummer 28. Ze was in die tijd plaatsvervangend apotheker in het niz, het Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis aan de Nieuwe Keizersgracht. En dan was er Mischa. Als Sheba het nodig vond dat hij zich even van de piano losweekte, dat hij even zijn benen strekte, dan liep hij braaf de halve Harmoniehof twee keer op en neer, tussen de J.M. Coenenstraat en het pleintje, stak vervolgens over, liep speurend langs alle ramen van nummer 28 tot hij Tsinegolde ontwaarde, werd binnengelaten, mocht met Naomi nog een wandeling door de lange gang maken en kreeg een beker chocolademelk en een petit beurre. ‘Gaat het goed met Chopin?’ ‘Mm-hm,’ knikte Mischa instemmend met volle mond. ‘Heb je vanmorgen aan de impromptu gewerkt, of aan de prelude?’ Mischa werkte eerst zijn petit beurre tot de laatste kruimel weg. ‘Aan de prelude.’ ‘En was de les fijn gisteren? Heb je nuttige aanwijzingen gekregen?’ Het was prettig voor Mischa om iemand in zijn directe omgeving te hebben die ook zo in muziek geïnteresseerd was. Iemand die hij deelgenoot kon maken van een nieuwe ontdekking, van hoe je een triller volgens hem trilleriger kon spelen, of van een compositie van een hypermoderne, naar zijn smaak fantastische componist. Maar hij bleef nooit lang. ‘Bedankt voor de chocola, ik moet gaan. Ik heb nog erg veel te doen vandaag.’ 20 De man van Tsinegolde Binnenwerk.indd 20 27-02-13 10:30
Het werd 1938. Niet alleen was het een politiek spannende tijd, ook economisch was het nog altijd zwaar. Tjalling, die nu gezinshoofd was van een gezin van vijf, kreeg onverwacht een beter betaalde en interessante baan aangeboden als ingenieur gemeentewerken van Nieuwer-Amstel. Hij zou er in augustus beginnen. Het gezin moest op z’n laatst in juli verhuizen. Sheba vond het maar niks. Haar kind ging wonen op wel acht kilometer van de Harmoniehof vandaan. ‘Ach du Lieber, zo ver!’ Tsinegolde zei: ‘Maar maman, Nieuwer-Amstel hoort gewoon bij Amsterdam. Het is er zo’n beetje een deel van. Zoals je eigen vertrouwde Zuid of zoals de Rivierenbuurt.’ ‘Niks hoor,’ zei Tjalling. ‘Amsterdam is eige<strong>nl</strong>ijk een deel van Nieuwer-Amstel. Dat wisten jullie niet, hè, maar Nieuwer-Amstel was er eerder, en Amsterdam is eruit ontstaan.’ Dat was inderdaad nieuw voor de dames, maar voor de afstand en dus voor Sheba maakte het geen verschil (…ne te fais pas de soucis, maman, ça dure encore, nog zeker een half jaar…). Op den duur zou Nieuwer-Amstel samen met twee andere dorpen Amstelveen gaan heten. Sommigen gebruikten die naam ook al eind jaren dertig. In 1939 had de man van wie Tsinegolde de naam weigerde uit te spreken geen geduld meer. Zoals hij had aangekondigd, stampte hij motieven voor een oorlog uit de grond. Moeiteloos, want hij was vindingrijk en had totaal geen scrupules. Hij liet bijvoorbeeld een aantal Duitse gevangenen een dodelijke injectie geven en gaf opdracht de lijken in legeruniformen te steken, Duitse legeruniformen. Vervolgens werden de lijken op Duits grondgebied gedeponeerd, maar dicht bij de grens met Polen, en werd het volgende bericht over de wereld verspreid: Een dergelijke agressie van onze buren kunnen we natuurlijk niet tolereren. Sacha, het jongere broertje van Tsinegolde en Rosa, werd door de zusjes liefkozend Sashoet genoemd. Rosa deed dat met altijd dezelfde vertederde blik en stembuiging, ook nog toen zij tachtig en haar broer zeventig was. 21 De man van Tsinegolde Binnenwerk.indd 21 27-02-13 10:30
Page 1 and 2: de man van tsinegolde De man van Ts
Page 3 and 4: alexandra terlouw - van hulst De ma
Page 5 and 6: Ter nagedachtenis aan mijn vader, a
Page 7 and 8: proloog Toen Tjalling na een tweede
Page 9 and 10: ‘Ja, en dat mocht alleen maar omd
Page 11 and 12: Nu was haar een brief in handen gek
Page 13 and 14: 1 Op een dag, begin 1928, zei Tjall
Page 15 and 16: ontroering over de zegenspreuk van
Page 17 and 18: voorzichtig met een vinger over het
Page 19: Er waren in deze jaren mensen die z
Page 23 and 24: 2 Tjalling roeide die avond in 1926
Page 25 and 26: ‘Ik kom heus nog heel vaak thuis,
Page 27 and 28: 3 De vrouwelijke leden van het gezi
Page 29 and 30: uit te spreken en dat onder zijn fa
Page 31 and 32: niet wenste uit te spreken - op ges
Page 33 and 34: Wat waren in 1938 de gespreksonderw
Page 35 and 36: 4 Tsinegolde had tot de dag dat ze
Page 37 and 38: tandarts, ik haal voor moeder niet
Page 39 and 40: Recettes de Maman schreef ze op het
Page 41 and 42: was, moest in de wandelwagen zitten
Page 43 and 44: 5 De wandeling naar school en terug
Page 45 and 46: Davidson. Vader Davidson was dik (T
Page 47 and 48: dergaan. Niet alleen zagen ze ook d
Page 49 and 50: toen Tjalling zich aan een doorn ha
Page 51 and 52: meisjes die voor hem werkten. Dat w
Page 53 and 54: laten, want slapen was belangrijker
Page 55 and 56: ‘Ik ben bang dat hij vooral voor
Page 57 and 58: taar op de vrouw met de verkadeblik
Page 59 and 60: ‘Dat mag niet van de koningin,’
Page 61 and 62: 7 Langs de Grebbelinie was het die
Page 63 and 64: open en leidde zijn groepje naar de
Page 65 and 66: worden bestuurd door Tjalling. Van
Page 67 and 68: helemaal voorin. Ze konden fijn met
Page 69 and 70: 8 In de Rodenburghlaan hernam het l
Page 71 and 72:
Toen Chaja kort na de verjaardag va
Page 73 and 74:
megen ruiken. Ze waren hier en daar
Page 75 and 76:
ichten over wat haar onderdanen moe
Page 77 and 78:
9 Op een heel warme woensdag in jul
Page 79 and 80:
‘Weet ik veel. Zeker naar Jeruzal
Page 81 and 82:
gaf zijn verhuizing niet op bij de
Page 83 and 84:
10 Begin september 1940 liet de man
Page 85 and 86:
Gelukkig was hij niet alleen een vo
Page 87 and 88:
Duitsers wilden. Zoals het niet mee
Page 89 and 90:
Pas een half jaar later, in april 1
Page 91 and 92:
Oom Arie mocht als eerste een framb
Page 93 and 94:
ontsteken... ik heb er mijn verstan
Page 95 and 96:
en vooral buitengewoon betrouwbare
Page 97 and 98:
Duitse-ennesbee-er was. De tranen s
Page 99 and 100:
moed insprekend. Hij zou er op een
Page 101 and 102:
De verjaardag van oudtante Rosalie,
Page 103 and 104:
ontslagen, omdat hij weigerde mee t
Page 105 and 106:
de kans om eens iets voor haar te d
Page 107 and 108:
waardoorheen de koelvloeistof (salp
Page 109 and 110:
13 Op een avond begin maart, de bez
Page 111 and 112:
men, zodat ze ook een enkele keer i
Page 113 and 114:
zetten ze niet al een J op je perso
Page 115 and 116:
Het resultaat van de gezamenlijke i
Page 117 and 118:
Daar zou dan voor Sheba een nieuw p
Page 119 and 120:
14 Hadas stond in de erker voor het
Page 121 and 122:
elweg en de Graaf Aelbrechtlaan. Me
Page 123 and 124:
met een moeder als de hare niet in
Page 125 and 126:
Chaja kreeg ook het leesboekje waar
Page 127 and 128:
den, valse hoop wekken bij degenen
Page 129 and 130:
Naomi maakte zich al bij de voordeu
Page 131 and 132:
Staten was aangedaan, vanzelfspreke
Page 133 and 134:
water, kortom alle denkbare comfort
Page 135 and 136:
17 Als ze hem te pakken konden krij
Page 137 and 138:
kwam. Ze had nooit de fiets mogen p
Page 139 and 140:
derland worden gedeporteerd. Zij zu
Page 141 and 142:
de naam niet wenste uit te spreken
Page 143 and 144:
‘Het is niet een cadeautje.’
Page 145 and 146:
‘Jullie weten wel dat we in oorlo
Page 147 and 148:
weet het dus allemaal ook. Maar, je
Page 149 and 150:
dineerde, had zoals gezegd besloten
Page 151 and 152:
Hans verveelde zich te pletter nu h
Page 153 and 154:
Tjalling, die zijn eigen gedachtenl
Page 155 and 156:
Tot de officiële baan van Tjalling
Page 157 and 158:
Op zaterdag 17 oktober ging bij de
Page 159 and 160:
20 Toen Tjalling eind november, na
Page 161 and 162:
de Dobrowitzen zeggen. Daar kom ik
Page 163 and 164:
verklaring onderbouwen. Het is onge
Page 165 and 166:
21 Tjalling morrelde met zijn sleut
Page 167 and 168:
over te komen. In arren moede was h
Page 169 and 170:
Voor de geallieerden, en de door de
Page 171 and 172:
wilde, bijna tegen Carla op, die ju
Page 173 and 174:
‘Is dat haar boodschap?’ vroeg
Page 175 and 176:
drijfsleven, zoveel man overheidspe
Page 177 and 178:
hij niet zou meewerken aan het stur
Page 179 and 180:
De verjaardagen van Hadas en Chaja
Page 181 and 182:
Tsinegolde en Tjalling waren perple
Page 183 and 184:
Het was even stil aan Diets kant va
Page 185 and 186:
moed had gehad joden te helpen, maa
Page 187 and 188:
edden aan. In het donker, vanwege h
Page 189 and 190:
zo’n groot gezelschap? Eten in de
Page 191 and 192:
het voor joden die met joden gehuwd
Page 193 and 194:
25 Farida, de houten pop van Chaja,
Page 195 and 196:
De verpleegster die achteraan liep,
Page 197 and 198:
had met Hans afgesproken dat hij ti
Page 199 and 200:
eren, maar Naomi haalde haar schoud
Page 201 and 202:
26 Naomi zat nu in de hoogste klas
Page 203 and 204:
Dolf kwam de volgende dag met zijn
Page 205 and 206:
Hij verliep volgens plan, behalve d
Page 207 and 208:
‘Denkt je buurman nu dat jij onde
Page 209 and 210:
Toen Tjalling en zij in bed lagen,
Page 211 and 212:
‘Nou ja, ik verzin wel wat.’
Page 213 and 214:
thans naar zijn mening, hadden er b
Page 215 and 216:
ken, kregen de kinderen ieder een o
Page 217 and 218:
vervoerd die nu Bennie Kristensson
Page 219 and 220:
het waarschijnlijkst. Ik dacht, ik
Page 221 and 222:
hoopte hij. Hij wachtte welwillend,
Page 223 and 224:
spelige dames toch. Die naam Dobrow
Page 225 and 226:
30 Chaja lag klaarwakker in bed. Ha
Page 227 and 228:
klaar met hoge hekken en kettingen
Page 229 and 230:
de wat hij at. Ook de kinderen niet
Page 231 and 232:
31 Sinds begin september 1943 ging
Page 233 and 234:
verticaal terug, schoof het luikje
Page 235 and 236:
Er rolden twee tranen over Kiki’s
Page 237 and 238:
32 Oom Fred was net als Tsinegolde
Page 239 and 240:
heel goed kon voorstellen. Hij zag
Page 241 and 242:
muizen), wat appels en brood en een
Page 243 and 244:
33 Op de terugweg naar huis, schoot
Page 245 and 246:
En toen zei Tjalling tot z’n eige
Page 247 and 248:
een kwartier. Ze zouden onderricht
Page 249 and 250:
Fred keerde zich direct bij binnenk
Page 251 and 252:
34 Wat gek, mama gaf haar kinderen
Page 253 and 254:
vrouw Kristensson kampte ook met vo
Page 255 and 256:
en zowel zijn onafscheidelijke pols
Page 257 and 258:
met mollige handen kunnen hun instr
Page 259 and 260:
Maar toch moesten Hadas en Chaja no
Page 261 and 262:
naar de Kristenssons kon gaan. Betr
Page 263 and 264:
Fred was zo serieus, een beetje saa
Page 265 and 266:
Een Duitser dus. En de derde man ze
Page 267 and 268:
muziek lag een klein albumpje met v
Page 269 and 270:
zijn dreigement kracht bij te zette
Page 271 and 272:
en Hadas weg, ‘naar het vriendinn
Page 273 and 274:
de deur iets werd geplakt. Zeker om
Page 275 and 276:
van de gaarkeuken, hoor, maar ik he
Page 277 and 278:
schouder, en met z’n andere over
Page 279 and 280:
37 Tien dagen lang liet Tjalling ni
Page 281 and 282:
eigenlijk was die hele andere kant
Page 283 and 284:
‘Of violist, zoals mama en oom Fr
Page 285 and 286:
Ze gingen even naar binnen in de ka
Page 287 and 288:
Misschien hè’ je wel kippen! Ja
Page 289 and 290:
Er waren witte broden uit Zweden, n
Page 291 and 292:
geren, in een appartement op de ach
Page 293 and 294:
tijd van leven had gehad om ook haa
Page 295 and 296:
Lydia regelde zat op de benedenverd
Page 297 and 298:
Erzählungen, en naar l’Oiseau Bl
Page 299 and 300:
‘Meneer Idsinga!’ Tjalling keek
Page 301 and 302:
‘Onderduiker,’ lachte Dolf. ‘
Page 303 and 304:
ze een groter huis. Ook Tjalling, i
Page 305 and 306:
42 Tjalling logeerde na een geslaag
Page 307 and 308:
meten van de heren. Gisteren was da
Page 309 and 310:
Of misschien suède, zeemleer. Het
Page 311 and 312:
‘Komt goed uit. Ik moet zodadelij
Page 313 and 314:
Omdat Tjalling alsmaar niks zei, vo
Page 315 and 316:
43 Tjalling overleed ruim een half
Page 317 and 318:
dacht ze hier altijd aan die ene, v
Page 319 and 320:
verantwoording en dank De personage
show all

Bekijk hoofdstuk 1 - Educatheek.nl

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?