Bekijk hoofdstuk 1 - Educatheek.nl

Uit woede over het staken van de spoorwegen blokkeerden de
Duitsers de toevoer van levensmiddelen en andere noodzakelijkheden.
Er was ineens een enorme schaarste aan ongeveer alles,
voedsel, brandstof, elektriciteit...
De schaarste aan elektriciteit werd met het korten der dagen
een steeds groter probleem. Tjalling had twee carbidlampen op
de kop weten te tikken. Als carbid in aanraking komt met water,
ontstaat er gas, dat bij verbranding licht geeft. Carbid was
nog wel te krijgen. Een andere oplossing om nog wat licht te
maken, was om menselijke energie in beweging om te zetten
en beweging in licht. Idee dynamo. Om te koken en om wat
warmte in huis te brengen kwam er een potkacheltje of kookbus.
Dat was eenvoudig een pot in een pot, en daarin kon je
alles wat brandbaar was verstoken, hout, papier, turf, takken,
lappen, trapleuningen, stoelpoten, ombouw van bedden (matras
op de grond ging tenslotte ook wel), kortom, alles wat brandbaar
was. De knijpkat van oncle Sacha kwam in omloop. Met
de knijpbeweging dreef je een dynamo aan. Natuurlijk kon dat
ook door de trappers van een fiets te laten draaien. En dus, als
Naomi ’s avonds nog huiswerk moest maken, hadden Hadas en
Chaja om de beurt fietscorvee. Tjalling zette de nog steeds niet
geconfisqueerde fiets van oom Arie in de huiskamer op een standaard.
Vervolgens tilde hij een dochter op het verlaagde zadel,
en dan trappen maar. Geen gevaar voor hersenschuddingen en
zelfs Chaja beheerste deze techniek. Naomi zat dan op een voetenbankje
vóór het voorwiel en maakte haar algebrasommen en
Latijnse thema’s.
Tjalling kwam op de damesfiets van Arie terug uit Amsterdam.
Herenfietsen zag je al helemaal niet meer op straat. Achter de
fiets had hij een eenvoudig karretje bevestigd, gemonteerd op
de wieltjes van de blauwe autoped en de twee iets grotere van
het ongebruikte hersenschuddingfietsje dat Karel de pianist had
teruggebracht toen ook de benen van zijn jongste zoon er te lang
voor waren geworden.
Tjalling had een worst (van de bevoorrading van de grijze
240
De man van Tsinegolde Binnenwerk.indd 240 27-02-13 10:30