MÃ¼stÉqillik dÃ¶vrÃ¼ndÉ AzÉrbaycan-TÃ¼rkiyÉ ÉlaqÉlÉrinin kulturoloji ...

More documents

Recommendations

Info

284 __________Milli Kitabxana__________ və ya çox yaxın olduğuna görə, milli suverenliyi rədd etməyən ümumtürk birliyinə çalışılmasının təbii və qaçılmaz olduğu çatdırılmalıdır. Son illərdə elmi-mədəni əlaqələrimizin inkişafında mühüm hadisələrdən sayıla biləcək “Ortaq türk keçmişindən ortaq türk gələcəyinə” mövzulu konfranslarda bu mədəni ortaqlığın deyilişi gözəl səslənən bir şüar olmadığı dəfələrlə vurğulanmışdır. “Ortaq türk keçmişindən ortaq türk gələcəyinə” – türkün dünəni, bü günü və gələcəyi haqqında, etnosun inkişaf strateqiyası haqqında elmi bir düsturdur. Ona görə də onun türk etnosu qarşısında müəyyənləşdirdiyi missiyalara da məhz bu nöqteyinəzərlərdən yanaşılmalıdır. Bizim qənaətimizə görə, türk xalqlarının müasir qloballaşan dünya, etnik və qlobal konfliktlər məngənəsində çırpınan, ümumbəşəri problemlər kontekstində türk etnosunun bütövləşməsi (ortaq türk gələcəyinə nail olun - ması) bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqələr olan bu istiqamətləri əhatə edir: dildə ortaqlaşma; mədəniyyətdə ortaqlaşma; dində ortaqlaşma; siyasətdə ortaqlaşma. Dildə ortaqlaşmadan danışılarkən etiraf etməyə məcbur olduğumuz son dərəcə acı bir həqiqət vardır ki, müasir türk xalqlarının əksəriyyəti bir-birilərini son dərəcə çətinliklə başa düşür, bəzi məqamlarda isə ümumiyyətlə başa düşmür. Müasir türk xalqlarının etnolinqivistik coğrafiyasının belə rəngarəngliyi türk xalqlarının təbii qanunauyğun inkişafının nəticəsi olmaqdan daha çox kənar siyasi-inzibati müdaxilənin, ictimaisiyasi hadisələri təbii tarixi axarından çıxararaq süni inkişaf istiqamətinə yönləndirməyin nəticəsi olmuşdur. Elmi konfranslarda səsləndirilən ortaq türk ədəbi dilinin yaradılması ideyası dilçi alimlərin fikrincə, iki vasitə ilə mümkündür: eksperimental üsulla və təbii üsulla. Birincinin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, müxtəlif professional dilçi və türkoloqlar qrupunun fəaliyyəti nəticəsində mövcud türk dillərinin, əsasən, leksik, qismən də fonetik və qrammatik bazası əsasında süni dil yaratmaq və müxtəlif planlı, şüurlu fəaliyyət proqramı vasitəsilə (ümumtürk
__________Milli Kitabxana__________ miqyasında orta məktəbdə tədris, televiziya və radio verilişləri, bu dildə tədbir və simpoziumların keçirilməsi və s.) onu normativləşdirmək. İkinci üsulun xüsusiyyəti isə ondan ibarətdir ki, ən çox inkişaf etmiş və daha çox ifadə imkanlarına malik türk dillərindən biri (məsələn, Türkiyə türkcəsi) ümumtürk ədəbi dili kimi seçilir və bütün türk xalqları tərəfindən ümumiləşək dil kimi də qəbul olunur. Tarixi təcrübədən çıxış edərək alimlər həyata keçirilmə texnologiyası baxımından ikinci üsulu daha səmərili hesab edirlər. Fikirlərini bu mülahizələrlə əsaslandırırlar: Digər qohum xalqların təcrübəsində bu üsul mövcuddur (m əsələn, rus dilindən slavyan xalqlarının ümumişlək dil kimi istifadə etməsi); Süni dil yaratmaq kimi mürəkkəb linqivistik əməliyyat kimi eksperimentə sərf olunacaq intellektual enerji, vaxt və maliyyəyə qənaət; Dilindən istifadə olunan türk xalqı və həmin dili başa düşən qrup və yarımqrupun bu dili tam və qismən bilməsi faktı nəzərə alınmaqla, qoyulan məqsədin ən azı 30-40%-nin artıq bəri başdan həyata keçirilmiş olması və s. Təbii ki, bu yöndə təklif və mülahizələri artırmaq da mümkündür. Lakin alimlərin qənaətinə görə təbiiseçmə və özünütənzim qanunlarına əsaslanan dilin bu missiyasını özü həyata keçirə bilməsi üçün ona seçim imkanı verməlməlidir. Mədəni ortaqlaşma məsələsinə gəldikdə isə deyilə bilər ki, müasir türk xalqları genetik baxımdan etno<strong>kulturoloji</strong> ümumiliyə malik olsalar da, bu etno<strong>kulturoloji</strong> ümumilik onların davranış və rəftar stereotiplərində, məişətlərində mövcud olsa da, onlar arasında fərqlər də kifayət qədərdir. Mili-mənəvi dəyərlər ümumiliyinə milli mədəniyyətlərin genetik ümumiliyi ilə nail olmaq mümkündür. “Türk dövlətləri və toplumlarının dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq” qurultaylarında gəlinən qənaətlərə görə dövlətlərin ən önəmli vəzifəsi ös insanlarına demokratik bir tərbiyətəhsil verməkdir. Demikratik təhsil hər uşağın qabiliyyətinə, ölkənin ehtiyaclarına və inkişaf imkanlarına uyğun məktəb və 285
Page 1 and 2:
__________Milli Kitabxana__________
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234: __________Milli Kitabxana__________
Page 283: __________Milli Kitabxana__________
Page 301: __________Milli Kitabxana__________
show all

MÃ¼stÉqillik dÃ¶vrÃ¼ndÉ AzÉrbaycan-TÃ¼rkiyÉ ÉlaqÉlÉrinin kulturoloji ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

MÃ¼stÉqillik dÃ¶vrÃ¼ndÉ AzÉrbaycan-TÃ¼rkiyÉ ÉlaqÉlÉrinin kulturoloji ...