Müstəqillik dövründə Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin kulturoloji ...

__________Milli Kitabxana__________
lu sənədlər imzaladı (5, s.461). Həmin sənədlərdə mədəni
əlaqələrin formaları və həyata keçirilməsi prinsipləri müəyyən
edildi. Mədəni əməkdaşlıq məsələləri 1946 – 1990-cı illərdə
Sovet İttifaqının xarici ölkələrlə münasibətlərində müzakirə
obyektlərindən biri oldu. Beynəlxalq mədəni əlaqələr problemi
çoxtərəfli əsasda, o cümlədən Avropada təhlükəsizlik və əməkdaşlıq
məsələlərinə dair Helsinki (1975-ci il), Madrid (1983-cü
il), Vyana (1989 -cu il) və Paris (1990 -cı il) müşavirələrinin
yekun sənədlərində öz əksini tapdı. Bu sənədlərdə dövlətlərarası
münasibətlərdə mədəni əlaqələrin yeni formaları müəyyən
edildi və əhəmiyyəti göstərildi (64, s.88).
Tədqiqatçılar bu dövrdə beynəlxalq mədəni əlaqələrdə
Azərbaycan Respublikasının iştiarkını aşağıdakı mərhələlərə
ayırırlar: 1946-cı ildən 50-ci illərin ortalarınadək; 50-ci illərin
ortalarından 70-ci illərədək; 70-ci illərdən 80-ci illərin ortalarınadək;
80-ci illərin ortalarından 1991-ci ilədək. İlkin mərhələdə
mədəni əlaqələr xeyli zəif idi və mərkəzi hökumətin inzibati-amirlik
metodu Azərbaycanın fəaliyyətini demək olar ki,
tamamilə məhdudlaşdırırdı. Müharibənin sonuna yaxın, 1944-
cü ildə Azərbaycan SSR XXİK bərpa olundu və 1946-cı ildə
isə o, Xarici İşlər Nazirliyinə çevrildi. Bununla belə, nazirlik
mərkəzin təqsiri üzündən protokol idarəsi kimi qalırdı. Bu
mərhələdə Azərbaycanın mədəni əlaqələrini əsasən İranla
Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti həyata keçirirdi. Dövrün siyasi
şəraiti mədəni əlaqələrə mənfi təsir göstərirdi (5, s.462).
50-ci ilin ortalarından başlayaraq mədəni əlaqələrin coğrafiyası
genişləndi və Avropa, Asiya və Amerikanın bir sıra ölkələrini
əhatə etdi. Bu mərhələdə dünyada və ölkədə möhtəşəm
dəyişikliklər baş verdi. Bu dəyişikliklər beynəlxalq mədəni əlaqələrin
genişlənməsi üçün əlverişli şərait yaratdı. 70-ci illər –
80-ci illərin ortalarınadək olan mərhələ həm də keyfiyyət baxımından
özündən əvvəlki mərhələlərdən köklü şəkildə fərqlənirdi.
Bu mərhələdə mərkəzin bürokratik əngəllərinə baxmayaraq
Azərbaycan mədəniyyəti beynəlxalq aləmdə özünə yol aç-
59