Müstəqillik dövründə Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin kulturoloji ...

58
__________Milli Kitabxana__________
10 – “Əsli və Kərəm” operasındam bir parça – Nadir İbrahimov
bəy tərəfindən” (19, s.184-187).
Tarixi bir sənəddən götürülmüş yığcam bir proqram parçasının
təqdimatı xalqlarımız arasındakı mədəni əlaqələrin həmin
dövrünü xarakterizə etmək üçün, düşünürük ən bariz nümunədir.
Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Cümhuriyyəti arasındakı
mədəniyyət əlaqələrinin, heç şübhəsiz, tarixi prosesləri və
siyasi-ideoloji amilləri nəzərə almadan araşdırılması tarixi
həqiqətlərin saxtalaşdırılmasına yol açmış olar. Təbii ki, tarixən
eyni milli-mənəvi, dini köklərə bağlı olan xalqlarımız arasındakı
mədəni əlaqələrin kökü çox-çox uzaqlara gedir. Bütün
bu tarixi məqamlara toxunmaq çətin olsa da Azərbaycan – Türkiyə
mədəni əlaqələrinin müasir mərhələsindən söhbət getdiyi
təqdirdə sovet dövründəki vəziyyət hökmən nəzərdən keçirilməlidir.
Azərbaycanın ən yeni tarixinə dair mənbələrdən də
aydın olduğu kimi sovet dövründə beynəlxalq hüququn subyekti
olmayan Azərbaycan beynəlxalq əlaqələrdə mərkəzi
hökumət vasitəsi ilə iştirak edirdi. SSRİ hökuməti Azərbaycanın
xarici ölkələrlə birbaşa siyasi və ticarət-iqtisadi əlaqələrinə
imkan vermirdi. Müharibədən sonrakı ilk onilliklərdə
Azərbaycanın xarici ölkələrlə əsasən mədəni əlaqələr saxlamasına
icazə verilirdi. Lakin bu əlaqələr Moskvanın ciddi
nəzarəti altında həyata keçirilirdi. Siyasi əlaqələr əsasən sosialist
və inkişaf etməkdə olan ölkələrin kommunist və sosialist
partiyaları ilə saxlanılırdı (64, s. 87).
1946 – 1990-cı illərdə Azərbaycan Respublikası SSRİ tərkibində
beynəlxalq qarşılıqlı mədəni əlaqələrin iştirakçısı oldu.
1946 – 1990-cı illərdə Sovet İttifaqını təşkil edən müttəfiq respublikalardan
biri kimi Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq
mədəni əlaqələrinin həyata keçirilməsinin hüquqi-siyasi
əsasını SSRİ-nin xarici ölkələrlə bu sahəyə aid bağladığı müqavilə,
saziş və protokollar təşkil etdi. SSRİ 70 – 80-ci illərdə
Türkiyə və bir sıra başqa dövlətlərlə mədəni əlaqələrə dair çox-