Müstəqillik dövründə Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin kulturoloji ...

78
__________Milli Kitabxana__________
nız iqtisadi, mədəni və humanitar xarakter daşımışdır (103,
s.21).
Müstəqilliyimizin yenidən bərpasından sonra isə bu münasibətlərdə
daha six yaxınlaşma müşahidə olunmağa başladı.
Şübhəsiz ki, bu sahədə istənilən nəticələr əldə edilməsi birdənbirə
mümkün olmadı və tərəflər bir çox problemlərlə qarşılaşdılar.
Belə ki, Türkiyənin 1992-ci ildən “Türkdilli dövlətlər birliyi”
yaratması və ötən illərdə region ölkələrinə 1,5 milyard
dollar vəsait ayırması da bölgə ölkələrinin praqmatik siyasəti
nəticəsində gözlənilən nəticəni vermədi. Lakin buna baxmayaraq,
Türkiyə regionun kifayət qədər nüfuzlu, əhali arasinda
rəğbət qazanan ölkəsinə çevrilə bildi. Xüsusən, bu gün Azərbaycan
və Gürcüstanda bu ölkənin müvqeyi həddən artıq möhkəmdir
( 62, s. 560-561). Türkiyənin Qafqaz siyasətinə həm
strateji maraqlar (NATO blokunun ümumi strateji maraqları),
həm türkiyənin öz milli mənafeləri, həm etnik (Qafqazda
yaşayan türkdilli xalqların dəstəyini qazanmaq, onlara lazımi
himayə göstərmək), həm də dini amillər (Qafqaz ın müsəlman
əhalisinin İranın təsirinə düşməsinin qarşısını almaq) özünü daim
qabarıq şəkildə büruzə vermişdir. Hətta, bəzən Türkiyə özünün
strateji və milli maraqlarını təhlükə altına qoyaraq, açıqaçığına
etnik-dini təəssübkeşlik nümayiş etdimiş (Qərb dövlətləri
buna görə Türkiyəni qınamış və belə dövlətə güvənməyin
qeyri-mümkün olduğuna eyham vurmuşlar) və nəticədə öz
müttəfiqləri ilə münasibətlərinə sərinlik gətirmişdir.
SSRİ-nin mövcud olduğu və bugünkü türk-müsəlman xalqlarının
hələ milli müstəqillik əldə etmədiyi dövrdə Qərb dövlətləri
Türkiyənin belə hərəkətlərini müəyyən qədər dəstəkləyir,
təbii qəbul edir və bunu Türkiyənin güclənməsi, türk-müsəlman
birliyinin real təhlükəsi kimi qiymətləndirmirdilər. Əslində,
Qərbin SSRİ-nin bu qəbildən olan əhali qrupuna təsir
göstərmək, həmin xalqları Moskvadan narazı salmaq və onlarla
hansısa şəkildə iş aparmaq üçün başqa imkanı da yox idi.
Amma SSRİ-nin dağılması, müstəqil dövlətlərin yaranması ilə