Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

Potrzeby i preferencje w wyznaczaniu popytu… 13
A. Piskozub 10 wydziela dwa modelowe obszary powstawania potrzeb
transportowych: obszar układów produkcji oraz obszar układów osadnictwa.
Wyodrębnienie ich jest zgodne z elementarnym założeniem teorii gospodarki
przestrzennej, a dokładniej rzecz ujmując – wszelkie zjawiska społeczno-gospodarcze
znajdują swoje ujście zarówno w tworzeniu określonych skupisk ludzi,
jak i w lokowaniu działalności produkcyjnej.
W obszarze układów produkcji, przedmiotem przewozu są niemal wyłącznie
ładunki, a potrzeby transportowe są związane z procesami wytwarzania
surowców, prefabrykatów, półfabrykatów, zespołów i części montażowych oraz
wyrobów gotowych. Można również założyć przemieszczanie osób biorących
udział w procesie produkcji, a konkretnie służbowe przejazdy pracowników,
jednak odgrywają one marginalną rolę.
W obszarze układów produkcji wielkość potrzeb przewozowych będzie
wyznaczana przede wszystkim przez:
– liczbę zakładów produkcyjnych,
– sposób ich rozmieszczenia względem rynków zaopatrzenia i zbytu,
– wielkość rynków zbytu,
– skalę produkcji.
Dla obszaru układów osadnictwa typowe są potrzeby przemieszczania ludności
wynikające z potrzeb socjalno-bytowych. W tej grupie można ewentualnie
uwzględnić potrzeby przewozu ładunków, które powstają w ramach funkcjonowania
układów osadnictwa, jak na przykład przewóz rzeczy w ramach
przeprowadzki, jednak udział ich w tej grupie potrzeb przewozowych jest podobnie
znikomy, jak udział przewozów osób w obszarze układów produkcji.
O rozmiarach potrzeb transportowych w tym obszarze decyduje głównie czynnik
demograficzny.
W obu obszarach widoczne są dwa aspekty oddziaływań:
a) w obszarze układów produkcji:
– wpływ potrzeb transportowych na kształtowanie układów produkcji,
– wpływ układów produkcji na kształtowanie potrzeb transportowych;
b) w obszarze układów osadnictwa:
– wpływ potrzeb transportowych na kształtowanie układów osadnictwa,
– wpływ układów osadnictwa na kształtowanie potrzeb transportowych.
10 A. Piskozub, Funkcjonowanie systemów transportowych, Wydawnictwa Komunikacji
i Łączności, Warszawa 1973, s. 23–25; A. Piskozub, Ekonomika transportu, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk 1977, s. 134–135.