Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

282 Krzysztof Wesołowski
której zawarto umowę o przewóz, albo sądy krajów miejsca przyjęcia towaru do
przewozu lub miejsca jego dostawy. Jednocześnie konwencja reguluje problem
tak zwanej zawisłości sporu (sprawy) stanowiąc, że jeżeli w sporze podlegającej
jej przepisom, sprawa toczy się przed sądem właściwym, według przepisu
art. 31 ust. 1 CMR, albo w takim sporze został ogłoszony wyrok przez taki sąd,
nie można wszcząć żadnej nowej sprawy z tej samej przyczyny między tymi
samymi stronami, chyba że orzeczenie sądu, przed którym pierwsza sprawa
została wszczęta, byłoby niewykonalne w kraju, gdzie założono nową sprawę
(art. 31 ust. 2 CMR).
Co się zaś tyczy wykonywania wyroków zagranicznych, CMR w przepisie
art. 31 ust. 3 stanowi, że kiedy w sporze podlegającym jej przepisom, wyrok
wydany przez sąd jednego umawiającego się kraju stał się wykonalny w tym
kraju, staje się on również wykonalny w każdym z umawiających się państw,
natychmiast po dopełnieniu formalności wymaganych w zainteresowanym kraju.
Formalności te nie mogą obejmować ponownego merytorycznego rozpatrzenia
sprawy. Zakres tego postanowienia jest jednak ograniczony, gdyż nie stosuje
się go: „do wyroków o wykonalności tylko tymczasowej, ani do wyroków,
które oprócz kosztów procesu zasądzają od powoda odszkodowanie wskutek
całkowitego lub częściowego oddalenia powództwa” (art. 31 ust. 4 CMR).
Przepisy rozporządzenia regulują zagadnienia jurysdykcji i wykonywania
orzeczeń sądów zagranicznych w sposób znacznie bardziej szczegółowy w porównaniu
do regulacji zawartej w CMR (art. 2–31 rozporządzenia). Biorąc pod
uwagę cel artykułu, nie ma potrzeby ich przytaczać czy też omawiać. Dla zrozumienia
dalszych wywodów istotne jest jedynie to, że zasadą jurysdykcji jest
możliwość jej wyboru przez strony sporu, a z braku takiego wyboru – wytaczanie
powództw przed sądem państwa, gdzie pozwany ma miejsce zamieszkania.
Wyjątki od tej zasady są ściśle określone. Wśród nich na uwagę zasługuje postanowienie
stanowiące, że w sprawach wynikających z umów, powództwo
może być wytoczone przed sądem państwa, na terenie którego umowa została
wykonana lub miała być wykonana (pozostałe wyjątki są irrelewantne do stosunków
wynikających z umowy przewozu). W kontekście tego postanowienia
uzasadniona jest konstatacja, że CMR daje szersze możliwości wyboru sądu,
bowiem powództwo można wytoczyć także przed sądem kraju miejsca przyjęcia
towaru do przewozu (które to miejsce trudno traktować jako miejsce wykonania
umowy z rozumieniu rozporządzenia).